HETE  HANGIJZERS
Hieronder een selectie aan min of meer controversiële onderwerpen die mij zo van links en rechts zijn aangereikt en die ik als de moeite waard vond om in het kader van deze site aan de orde te stellen. Ze geven mijn gedachten weer op het moment waarop ik ze schreef: in 2010.
  Evolutie  contra schepping?

'Ervaren' contra 'weten'?
Wanneer ik me, in een gesprek met iemand uit de fundamenteel Protestante hoek, bekend maak als bioloog volgt er steevast een stevige discussie over schepping en evolutie. Waar ik als Katholiek nergens een probleem zie, wil de ander nog al eens flink van leer trekken. De evolutieleer mag dan op microniveau (ontstaan van de soorten) bewezen zijn, op macroniveau (ontstaan van de uiteenlopende 'bouwtypen') is er niets bewezen. De evolutieleer zet God buiten spel, enz.Zaal Natuurtheater in Museum Naturalis
Schepping en Evolutie zijn voor mij echter twee heel verschillende visies op de levende wereld om ons heen die elkaar nergens uitsluiten. 'Schepping' past in een religieus kader en praat in termen van oorsprong, zingeving en toekomst. 'Evolutie' is een wetenschappelijke visie op de ontwikkeling van het leven en probeert deze ontwikkeling in kaart te brengen en te verklaren.
Ik ervaar de Schepping wanneer ik op een duin over de zee uitkijk, de nachtelijke sterrenhemel bewonder of in de Alpen tussen de immense bergmassieven wandel.
 
Dubbele ervaring
Die ervaring is er ook wanneer ik in de paasnacht in de kerk het oeroude Scheppingsverhaal uit de Bijbel hoor voorlezen. Ik ben me dan bewust van de grootsheid van onze wereld en van de bijzondere maar ook hachelijke plaats van de mens binnen de Schepping. Ik ervaar een verbondenheid met al wat geschapen is.
Maar wanneer ik in Leiden in museum Naturalis rondloop wil ik weten hoe de evolutie in zijn werk is gegaan, verbaas ik me over de immense expansie van het leven en de geweldige ups en downs die er in het verleden zijn geweest. En mijn studieboeken vertellen me over de mechanismen die in de evolutie toen en nu aan het werk zijn. Al ontbreken er zeker nog al wat schakels in de evolutietheorie, als geheel staat deze voor mij als een paal boven water! De
Ik bespeur ook evolutie in de manier waarop de mensheid in de loop van zijn geschiedenis met ups en downs zich ontvankelijk heeft gemaakt voor het Goddelijke. De bijbel is voor mij daarom heilig maar daarmee nog geen afgesloten boek. Er is ruimte voor ontwikkeling in interpretatie, voor evolutie zou ik willen zeggen!
 
Scheppingsverhaal
De scheppingsdagen (op www.riveroflife.nl) In het bekendste scheppingsverhaal uit boek Genesis (er staat nog een een tweede en heel ander verhaal in het boek) schiep God de wereld in zeven dagen. Op de zesde dag schiep God de mens, 'naar Zijn beeld en gelijkenis" staat er opvallend bij. En dat is niet zonder betekenis als je het omgekeerd leest: wie een mens ziet, ziet daarmee in zekere zin ook God !
Zes maal sluit de episode af met een 'en God zag dat het goed was'. De schepping is dus in zich goed. Door het verhaal in zeven dagen uit te beelden, met de zevende dag als rustdag voor God heeft de schrijver met de sabbat voor de Joden (en in het verlengde daarvan ook de zondag voor de Christenen) een praktische ordening doorgegeven waar de mensheid nog altijd dankbaar voor kan zijn. Lang leve de zondag, al mag er best van mij wel eens op die dag gewinkeld worden.
 
Evolutie gaat verder
De wetenschap doet uitspraken hoe de evolutie in zijn werk is gegaan, hoe het leven zich ontwikkeld heeft en hoe huidige mens als soort is onstaan. Op vragen over het waarom en het waartoe komt geen antwoord. Het mijn leven zin en hoe moet er er mee omgaan? Is alles toeval of steekt er een andere waarheid achter die de wetenschap mij niet kan vertellen?
Sinds mensenheugenis werkt de mens aan zichzelf en aan zijn omgeving, grijpt in in de natuur, ontwikkelt nieuwe planten- en diersoorten en strijd over de richting die maatschappij en samenleving moeten inslaan. Rivieren worden verlegd, klimaat gewijzigd en aan de genetische basis gesleuteld.
De mens is in zekere zin co-schepper geworden en staat voor vragen die zijn voorgangers konden stellen. Als dit leven zin heeft waar haal ik dan de idieën vandaan die mij kunnen helpen er vorm aan te geven?.Religies leveren al sinds mensenheugenis een grote bijdrage op het punt van de zingeving. Het christendom is, met zijn nadruk op de (actieve) naastenliefde, door de eeuwen heen in onze westerse cultuur sterk vormend bezig geweest voor de individuele mens en de menselijke samenleving en is dat nog steeds. Het biedt een toegang tot God die de oorsprong van alles is in wie alles en allen samenkomt.

  Leven  &  laten leven   (over abortus en euthanasie)

Abortus
Een jaar of tien geleden hoorde je nog al eens de kreet 'baas in eigen buik'. Maar deze kreet is net zo eenzijdig als 'baas in eigen huis'. Een kind in wording ook een zeker recht om te leven. Maar hoe ver kun of moet je gaan bij het voorkomende gevallen afwegen van die rechten?
We zitten dan midden in de 'abortus' kwestie. Hoe denk ik daarover?
Het is hier niet de plaats om diep in te gaan op deze materie. Tussen de uitersten van een abortus op zwaarwegende medische gronden en een abortus omwille van belemmering van de carrière van vrouw of man ligt een wereld van verschil. De Katholiek Kerk is in het verleden altijd wel erg principieel geweest door, op grond van de rechten van het kind 'tot in het prilste stadium', ook de wijd geaccepteerde voorbehoudmiddelen als pil en condoom af te wijzen (zie ook bij het hoofdstuk 'Actueel' elders op deze site).
Natuurlijk speelde (en speelt) daar op de achtergrond de zorg mee dat het toelaten van deze middelen tot nog meer promiscuïteit zal leiden (zie b.v. de situatie in Midden- en Zuid-Afrika). De vorige paus heeft recent ruimte gemaakt voor het erkennen van verkeerde beslissingen uit het verleden, een belangrijke en moedige stap. Het is aan zijn opvolger om, met name op dit punt van de seksuele moraal, de oude en op zich goede leer een eigentijdse vertaling en invulling te geven.
 
Euthanasie
is een ander moreel dilemma waarmee het leven ons kan confronteren. Komt tijd komt raad, zou ik willen zeggen. Gelukkig gaan wij in ons land behoedzaam om met deze zaken. Passieve euthanasie is wijd geaccepteerd. De voortuitgang van de medische wetenschap laat steeds minder ruimte open om hier alles op z'n beloop te laten.
Anders ligt het met een actieve levensbeëindiging. Ik heb er een keer heel direct mee te maken gehad en heb er geen 'geloofsvijandig gevoel' aan over gehouden. Maar dat lag ook aan de goede begeleiding van medische en de pastorale zijde. Ik heb ook geen probleem met de huidige wetgeving in Nederland, mits er onverkort vastgehouden wordt aan de beide voorwaarden van 'ondragelijk -' èn 'uitzichtloos lijden' en de toetsingscommissies zeer alert blijven op uitholling van de voorwaarden. JPII
Belangrijk is te weten dat euthanasie in het wetboek van strafrecht is blijven staan (en dus NIET gelegaliseerd is!). De wet bedoelt alleen te bereiken dat artsen die zich zorgvuldig aan de regels houden niet meer zullen worden vervolgd. En daar kan ik goed mee leven, teminste dat dacht ik.
 
Maar toch . . .
Maar intussen is er wat gaan schuiven. Het buitenland blijft ons in Nederland een critische spiegel voorhouden (en dan denk ik bepaald niet alleen aan het Vaticaan). Patienten die het eerst zeker wisten, blijken daar tegenwoordig vaak op terug te komen. Artsen die er eerst voor waren, wenden zich in grote getale af van de euthanasiepraktijk en kiezen voor de optie van een optimale stervensbegeleiding (pallitatieve sedatie). En dan bedenk ik opeens dat dat nu juist de optie was waarvoor de r.k.kerk in Nederland altijd een vurig pleidooi heeft gehouden. Geen bewust en moedwillig afbreken ('de spuit erin') maar de breuk met het leven toelaten (door waar nodig slaapmiddelen in te zetten en niet zinvol medisch handelen te stoppen).
Ik denk dat de stervensfase bij het leven hoort en in religieuze zin een eigen zin en betekenis heeft. Paus Johannus Paulus II heeft in zijn levenseinde - bijna demonstratief - laten zien wat dat kan inhouden. Een gekromde gepijnigde en soms kwijlende paus die zijn werk doet. De TV-beelden waren onbarmhartig. Het was op het eind 'niet om aan te zien', zeiden sommigen. Maar raakte miljoenen, vooral jonge mensen, heel diep in het hart.
 
 
  Sex  (en de controversiële opvattingen van de r.k.kerk)  

Tegenstelling
"Kerk' en 'seks' liggen elkaar niet zo. Vanwaar deze veel gevoelde tegenstelling? Wel, het is met seks net zo als met veel dingen in het leven. Je kunt er goed mee omgaan en je kunt er een puinhoop van maken. Het is goed zwemmen in water als de temperatuur lekker is. Aan heet water kun je je lelijk branden. En je kunt in water verzuipen!
Het komt er op neer de juiste manier te vinden om er mee om te gaan. De juiste balans tussen gebruik en misbruik. Maar wat is dan juist?
Wie om zich heen kijkt, het gemak ziet waarmee mensen elkaar 'te lijf' gaan (zie de seksindustrie en de commerciële media) en bemerkt hoe de grenzen telkens en met groot gemak een stukje verder worden verlegd, komt al gauw tot de conclusie dat niet alles wat zich zo gemakkelijk "als moet toch kunnen' aandient of opdringt ook goed is.
 
Encontro Terughoudend
De kerk heeft door alle tijden een voorzichtige (volgens sommigen veel te behoudende) kijk op de seksualiteit gehad. Maar zij houdt ons dan ook een ideaalbeeld voor dat vanuit een strikt Nederlands denken niet goed te begrijpen is. Wij leggen de morele lat immers graag zo dat deze overeen komt met praktijk van alledag (en het eventuele gat gedogen we met overgave).
De kerk wil (zo zie ik het) geen afstand doen van wat zij als het ideaal belijdt maar weet wel degelijk dat de praktijk vaak anders is. Dus is seks vóór of buiten een vast partnerschap of huwelijk taboe maar is er begrip voor al degenen voor wie die dit ideaal niet haalbaar is. En is een geldig gesloten huwelijk onontbindbaar maar wordt een tweede verbintenis wel geaccepteerd.
Zal de Kerk ooit anders spreken, is de vraag. Ik denk dat de Kerk haar ideaal niet gauw zal inruilen voor het tegendeel van de vrije liefde en de ongebonden seksualiteit. Dat verwacht eigenlijk ook niemand. Maar de kerk zal mijns inziens wel in andere woorden moeten spreken en ook de bevindingen van de moderne psychologie en de biologie moeten laten meewegen en verwerken in haar morele leer. Dan kan seks ook een waarde op zich hebben en komt er wat meer ruimte om het op zich juiste ideaal beter te laten aansluiten op de praktijk van alledag. Of dat er nog komt? Ik hoop van wel.

  Homo & huwelijk  

Moet kunnen
Gay marriageHomo-huwelijken kunnen al enige jaren in Nederland. Toch nog steeds gepruttel aan de zijlijn. Niet iedereen blijkt er blij mee tezijn. De meeste kerken blijven principieel tegen zo'n gelijkschakeling.
Kan en mag je dan niet gewoon homofiel zijn en daar voor je zelf consequenties aan verbinden?. Heeft een gemeenschap als de kerk daar wat over te zeggen? En waar zit eigenlijk het probleem?
De r.k.kerk heeft op de keper beschouwd maar weinig echt negatieve uitspraken over homofielen gedaan al wordt ze dat wel in de schoenen geschoven. De geaardheid op zich is geen probleem, nog voor een goed functioneren binnen de kerk en al zeker niet voor de waardering van de persoon.
 
Het probleem
Toch is er een probleem bij de kerk, namelijk wanneer de geaardheid wordt omgezet in seksueel gedrag en zeker wanneer zij - bedoeld of onbedoeld - verbonden wordt met een uitdagende (sub)cultuur die uitstraalt dat alles moet kunnen en mogen. De kerk heeft immers over seksualiteit een zekere terughoudende opvatting hetgeen er kort gezegd op neer komt dat idealiter seks ín principe binnen een huwelijk thuis hoort (zie ook de tekst hierboven). Uitgaande van deze opvatting zijn seks onder pubers, vreemd gaan, e.d. dan ook taboe. Te star? Zeker, maar daar gaat hier even niet om. Wat belangrijk is dat de Homo's dus niet gediscrimineerd worden maar alleen met dezelfde - strenge - maat gemeten.
Het begrip 'huwelijk' houdt de kerk (en de hele wereld min nu dus Nederland en enkele andere landen) gereserveerd voor de exclusieve combinatie 'vrouw - man'. Een kerkelijk huwelijk van Homo's zit er onder die naam en in die betekenis dan ook niet in.
O.K. zul je zeggen, mooi al die uitleg, maar wat vind jij er nu zelf van? Wel, ik gruw van een uitspraak dat Homo's handelen tegen 'Gods Orde'. Wat moet ik daarmee? De schepping levert ook linkshandigen en kleurenblinden op en daar is toch ook - in morele zin - niets mis mee! Ik was en ben nog steeds voor een geregistreerd partnerschap. Een partnerschap dat m.i. ook gezegend moet kunnen worden (en gelukkig gebeurt dat ook hier en daar). Maar ik meen wel dat zo'n partnerschap een eigen waarde moeten hebben. Het had niet, ter wille van een geforceerde gelijkschakeling, 'huwelijk' genoemd moeten worden en niet met typische huwelijksrituelen omgeven moeten worden.
De homowereld is creatief genoeg om voor een geregistreerd partnerschap een geheel eigen en ook feestelijke vorm te verzinnen. De kerk zou daar in de een of andere vorm van viering bij kunnen aansluiten. Dan behoud het huwelijk in zijn eigen betekenis en wordt recht gedaan aan de eigen waarde van een homo-verbindtenis. Iedereen gekukkig, dat zou mooi wezen.
In het recente verleden heeft Nederland tweemaal kunnen zien hoe de kerk in de praktijk met homo's omgaat. de bekende politicus Pim Fortuin werd begraven vanuit de kathedraal in Rotterdam waarbij bisschop Ad van Luyn zelf voorging en ook schrijver Gerard Reve kreeg een kerkelijke begrafenis waarbij partner Schafthuizen het woord kon voeren. Ik bedoel maar, er is ruimte.
(foto rechts: uitvaart Gerard Reve)

terug naar begin 'Hete hangijzers'