IMPORT: IMMIGRATE VAN WOORDEN NAAR HET NEDERLANDS |
IN EEN VER VERLEDEN .... ![]() Veel van die woorden hadden op hun beurt weer een Griekse oorsprong. Echte Romeinse woorden zijn b.v. 'ego', 'circa', 'villa' en 'veto'. Hoorbaar van Griekse oorsprong zijn woorden als 'chaos', 'sfeer' en 'theologie'. Later zijn daar nog veel Arabische woorden bijgekomen die via Spanje en Frankrijk hun weg naar de rest van Europa en met name naar de Nederlanden hebben gevonden. De import van Franse woorden is al in de middeleeuwen op gang gekomen. Even verderop staat een tabel waarin uit elk van deze talen een aantal voorbeelden zijn gegeven. We zullen eerst eens kijken welke woorden wij uit onze naaste taalomgeving hebben overgenomen en vervolgens onze blik wat verderweg richten. UIT ONZE BUURLANDEN In meer recente tijden zijn opnieiw een groot aantal woorden in het Nederlands overgenomen. Onze buren Frankrijk en Engeland hebben het grootste aandeel geleverd. Kijk maar … ![]() ![]() Veel uit Frankrijk geïmporteerde woorden betreffen overigens termen die betrekking hebben op bepaalde zaken zoals bestuur, rechtspraak, kleding en natuurlijk de keuken! Denk bij voorbeeld maar eens aan 'provincie', 'getuige à charge', 'pantaton' en 'fricandeau'. ![]() En als u zegt 'Mijn naam is haas' (= ik weet er niets van) gebruikt u, vast zonder het te weten, de naam van een Duitse student 'Hase' die in een beruchte rechtszaak steevast al zijn wandaden ontkende. ![]() Het zijn vooral termen uit de techniek, de sport en het bedrijfsleven die in grote getale hun weg naar ons taalgebied hebben gevonden, zoals 'printer', 'goal' en 'manager. Op het gebied van de mode wint het Engels het inmiddels van het Frans ('panty', 'pull-over'' e.d.). De gemiddelde Nederlander heeft (helaas) weinig moeite met de huidige toevloed aan Engelse woorden. Om bij de tijd te zijn doen we aan 'upgraden'en vinden een 'site' beter klinken dan een 'webplek'. ![]() Heeft het Nederlands typische Vlaamse woorden overgenomen? Welzeker. Woorden als 'betoging', 'gezapig', 'uitbater', 'prietpraat', 'vertrekpunt' en 'zinderend' zijn nog vrij recent uit het zuiden komen aanwaaien. UIT VERRE LANDEN Veelal langs een omweg en via andere talen zijn er uit heel bijzondere en zelfs bizarre landen vreemde woorden in onze taal terecht gekomen. We melden het al, veel arabische woorden zijn via het middeleeuwse Latijn over Europa verspreid en hebben ons via Spanje en Frankrijk bereikt. ![]() Wie 'Olala' roept zegt het de Spanjaarden na: 'Ojala'. Maar die spaanse kreet herinnert nog steeds letterlijk aan de akelige strijdkreet van de Arabisch bezetters van het Iberische schiereiland: 'O Allah!'. ![]() ![]() ![]() ![]() In de onderstaande tabel zijn een aantal voorbeelden van woorden opgenomen die nog sterk lijken op de woorden uit het land van herkomst. Wij ontlenen veel woorden aan het Latijn, het Grieks en opmerkelijk het Arabisch maar veel van die woorden zijn zo vernederlandst dat je het er op het eerste gezicht niet meer zo aan af ziet. De tabel geeft voorbeelden en is niet volledig. Wel is de lengte van de kolom woorden maatgevend voor het aantal overgenomen woorden dat uit de betreffende taal. |
Grieks | Latijn / Romeins | Arabisch | Spaans | Frans | Engels |
allochtoon atoom automaat amnestie apotheek atmosfeer basis chaos criterium fobie kolos pornografie meteo metropool micro / macro ritme sfeer telefoon televisie thema theater thermometer tragedie trauma woorden op -logie: astrologie neurologie theologie |
alibi arena centrum circa collega compact cum laude ego / ega exact in petto in spe kolonie lineaal pagina n.b. (nota bene) salaris status veto via villa |
admiraal algebra alcohol alkalisch alkoof almanak atlas averij cijfer gips gitaar karaat karaf kaffer katoen koffie magazijn mokka masker suiker tarief |
barak barbecue cafetaria cargadoor eldorado enteren embargo kanibaal patio siësta sigaar torpedo |
bestuur / overheid: arrondissement bureau douane enquète minister uit de horeca: hotel café restaurant menu in en om huis: etage dressoir punaise recept toilet woorden op 'ie': gratie provincie politie natie spatie en op 'eren': dineren gireren parfumeren poseren protesteren registreren |
algemeen: deal blunder handicap gangster insider lunch manager party partner plenty stress uit de techniek: compact disk lay out printer site uit de sport: arbiter coach trainer en vrij recent nog: airbag sale shit shop |
VREEMDE EXOTEN Niet allen van onze buurlanden zijn woorden binnen gekomen maar ook van verre streken. De woorden van Arabische herkomst zijn al besproken. Zij kwamen enkele eeuwen geleden via een lange route, over Spanje en Frankrijk, ons taalgebied binnen. De in de 17e eeuw in ons land binnengekomen Joden brachten nieuwe woorden mee. De koloniale activiteiten van Nederland in de Oost had tot gevolg dat terugkerende kolonialen hier woorden importeerden waarvan sommige gemeengoed zijn geworden. Maar ook enkele minder voor de hand liggende taalgebieden hebben woorden ons, meestal via-via, weten te bereiken. ![]() ![]() ![]() Het woordje 'pasar' maakte twee keer een overstap naar het Nederlands! Het Maleis kende al 'basar' (van het Perzische 'bazar') . Het werd is in onze taal terecht gekomen als 'bazaar'. Maar later kwam het opnieuw over, nu onveranderd, en wel in de betekenis van 'oosterse markt'. Van sommige talen zijn maar een enkele woordjes overgekomen, zoals 'shampoo' uit het Hindi, "tulp" (tulband) uit het Turks en 'wigwam' uit het Indiaans (of althans een van de Indiaanse talen). Vanuit het Russisch namen wij in de 17e eeuw enkele nu zeer Nederlands klinkende woorden als 'griep' en 'pierewaaien' over. En, droef genoeg, is daar onlangs uit het Japans het woordje 'Tsunami' voor een hoge vloedgolf bijgekomen. In onderstaande tabel zijn deze en andere voorbeelden bij elkaar gezet. |
Javaans / Maleis | Jiddisch | Hebreeuws | Russisch | Turks | Hindi |
amok bakkeleien branie pakkian pasar pienter piekeren rimboe senang soebatten toko |
gein gozer habbekrats kassiweile mesjokke sjofel schorem smeris |
afpeigeren babbelen goochem hallelujah jofel kabaal mazzel stiekem tof |
griep knoet kosmonaut kozak pierewaaien troika |
horde kiosk tulband tulp vizier |
pyjama shampoo veranda |
![]() | volgende hoofdstuk
![]() |