Pastoraal Vrijwilligerswerk in Justitieinstellingen
Aanwezig zijn
Inhoud:
Aanwezig zijn
Gespreksgroepen
Individuele bezoeken
Hoe word je vrijwilliger?
Nazorgvrijwilliigers
Handreiking
In vrijwel alle inrichtingen wordt het werk van de predikanten en pastores
ondersteund door vrijwilligers. Over heel het land verspreid zijn dat er ongeveer
1200. Vrijwilligers spelen een rol rond en tijdens de kerkdiensten. Die rol
kan per inrichting verschillen. Veel hangt daarbij af van de mogelijkheden
die de inrichting biedt. Vaak maakt men de kerkzaal klaar, steekt kaarsen aan
en dergelijke, legt zangbundels klaar of deelt ordes van dienst uit aan de
kerkgangers. Wanneer voor en/of na de dienst ruimte is voor ontmoeting, zetten
vrijwilligers koffie en thee en delen die rond. Soms spelen zij een rol bij
de voorbereiding van de dienst en nemen een lezing voor hun rekening tijdens
de dienst, hoewel het meer voor de hand ligt dat dat door gedetineerden zelf
gedaan wordt. Belangrijker nog is dat via hen de wereld en de kerk van buiten
de muren op zondag verbinding zoekt met de gemeenschap daarbinnen. Dat geeft
de kerkgangers een ervaring van even in een andere sfeer verkeren waardoor
de sleur en de druk van het dagelijks leven in zo'n inrichting wordt doorbroken.
Maar het allerbelangrijkste voor de gedetineerden is wel, dat een aantal mensen van buiten hen niet afschrijft maar de moeite neemt naar de inrichting te komen om met hen contact te zoeken en samen te zingen, te bidden en met Gods Woord bezig te zijn.
Terug naar Inhoud
Gespreksgroepen
In de meeste inrichtingen organiseert de geestelijke verzorging gespreksgroepen, waar gedetineerden met elkaar spreken over de meest uiteenlopende levensbeschouwelijke thema's. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende werkvormen om onderwerpen zo ter sprake te kunnen brengen, dat men niet zozeer over het thema praat, maar meer over eigen ervaringen ermee. Over eigen hoop en teleurstellingen, eigen wanhoop en vertrouwen, kortom over zichzelf. Veel pastores maken gebruik van vrijwilligers. Die spelen dezelfde soort rollen als tijdens de kerkdiensten, maar zullen ook bereid moeten zijn zichzelf en eigen ervaringen in te brengen in de gesprekken. Daarmee steunen ze de groep om bij het thema te blijven en helpen de deelnemers om contact te maken en echt in gesprek te komen met elkaar. Veel vrijwilligers 'halen' ook voor zichzelf veel uit deze groepsgesprekken. Zij ervaren de gesprekken in de inrichting als meer open dan buiten de muren. Er is daar kennelijk weinig reden om je beter voor te doen dan je bent. En door de begane delicten en de daaropvolgende maatregelen van de kant van de maatschappij hebben allerlei levensvragen plotseling een indringende actualiteit gekregen.
Individuele bezoeken
In een aantal inrichtingen bestaat de mogelijkheid om als 'celbezoeker' individuele gedetineerden 'op cel' te bezoeken. Uiteraard is dit celbezoek -net als de andere vormen van vrijwilligerswerk- met de nodige afspraken en voorwaarden met betrekking tot de veiligheid van de bezoeker en de inrichting omgeven. Ook hier is de rol van de vrijwilliger vooral ondersteunend voor het werk van de geestelijk verzorgers. Zij komen in de eerste plaats voor de gedetineerde en niet voor zichzelf. Het goed kunnen luisteren en andere contactuele eigenschappen zijn daarom voorwaarde voor deze vorm van vrijwilligerswerk. In een aantal inrichtingen is er een groep vrijwillige bezoekers om met gedetineerden die daarom via de geestelijke verzorging hebben gevraagd tijdens de reguliere bezoekuren gewoon in de bezoekzaal tussen de andere gedetineerden met hun bezoek persoonlijk contact te onderhouden. Reden waarom geestelijk verzorgers zich daarvoor inzetten is vooral, dat bepaalde gedetineerden ver van hun familie en vrienden zitten en daardoor gemakkelijk in een isolement terecht kunnen komen. Soms spelen taalproblemen een rol. Daarom kunnen vrijwilligers die ook andere talen spreken dan de in ons land gebruikelijke een belangrijke rol spelen bij dit bezoekwerk.
Hoe word je vrijwilliger?
Op verschillende plaatsen wordt door de pastores actief geworven naar vrijwilligers. Men houdt lezingen over het werk, schrijft in kerkbladen, geeft cursussen over het justitiepastoraat en doet oproepen in lokale kerkbladen en op de achterzijde van liturgieën. Wie graag zelf initiatief neemt kan ook rechtstreeks naar de inrichting in de eigen omgeving bellen en naar de dominee of pastor vragen. Meestal volgt hierop de uitnodiging tot een vrijblijvend gesprek waarbij informatie gegeven wordt en gekeken wordt naar de geschiktheid van de vrijwilliger. Niet altijd is het verstandig om in een justitieinstelling vrijwilligerswerk te gaan doen. Willen beide partijen na zo'n gesprek verdergaan met elkaar, dan worden gegevens uitgewisseld en afspraken gemaakt. Na screening kun je dan als vrijwilliger beginnen.
Nazorgvrijwilligers
Voor wat betreft de nazorg: de begeleiding van ex-gedetineerden die behoefte hebben aan steun bij hun terugkeer in de samenleving zijn er landelijk diverse projecten. Hoewel deze meestal door justitiepredikanten of pastores zijn opgestart staan ze los van de inrichtingen en hebben eigen organisatievormen. Te noemen zijn diverse Exodus afdelingen, diaconale centra, aanloophuizen en werkprojecten die met vrijwilligers werken en een 14-tal ISNA-groepen die met name individuele nazorg bieden. ISNA staat voor Interkerkelijke Stichting Nazorg ex-gedetineerden. Inmiddels zijn ISNA en de Stichting Exodus gefuseerd, de activiteiten van de ISNA zijn inmiddels ondergebracht bij Exodus waarbij de voormalige directeur van de ISNA, Herman Vooijs, leiding is gaan geven aan de sector "Vrijwilligers en Kerkzaken".
Het ligt in de bedoeling dat dit het centrale adres wordt, van waaruit in de nabije toekomst voor alle vrijwilligers (ook die in de inrichtingen zich inzetten) training en coaching kan worden aangeboden.
Wil je in één van deze organisaties vrijwilliger worden, kijk dan bij Nazorg.
Handreiking
Bij het Bureau Pastoraat van de Dienst Kerkopbouw, Theologie en Opleiding van het Landelijk Dienstencentrum van de Samen op Weg-kerken is onlangs de brochure Pastoraat binnen en buiten de muren uitgegeven, die speciaal bedoeld is als handreiking voor de vrijwilligers in het justitiepastoraat.
Het is binnen de serie 'Handreiking voor het pastoraat' brochure nr.32. De prijs bedraagt € 2,75 (incl. verzendkosten).
Terug naar Inhoud
Terug naar Inhoud
Terug naar Inhoud
onder vermelding van code PA 032 en de titel 'Pastoraat binnen en buiten de muren'.