Zes misvattingen omtrent de families Van Riede en Van Rij (Resultaten van meer dan 50 jaar onderzoek)

1. Stamt de familie van Riede uit het huis Van Merwede?
2. Is Herbaren van Riede een zoon van Dirk van Riede?
3. Is Herbaren van Riede is een zoon van Hendrik Splinter?
4. Heeft Herbaren van Riede kinderen uit zijn huwelijk met Machteld van (Oud)Heusden, of is Arnt van Riede een zoon van Herbaren (I) van Riede?
5. Is Margriet van Riede GEEN zus van Herbaren van Riede?
6. 6. Is Dirck Koosen dezelfde als Dirck Goossens Waegehemaker (of Van Rij) of stamt Dirck Goossens Waegehemaker uit de familie Van Rij of Van Riede?

De oudste heren van Riede Adellijke familie van Riede, van 1105 tot circa 1350

Onduidelijkheid
Tot op dit moment ontbreken nog de aanwijzingen hoe de geslachten Van Riede en Van der Merwede ontstaan zijn. Oude geschiedschrijvers als W. van Gouthoven (1516, 1636) (D'oude cronicke ende Historiën van Holland, Dordrecht 1636, blz. 188, Matthijs van Balen (1667) (Beschryving van Dordrecht, Dordrecht 1667, blz. 742, 743, 1110 en 1111) en Simon van Leeuwen (1685) (Batavia Illustrata, Dordrecht 1685, W. van Gouthoven, blz. 1067) hebben hierover wel wat aantekeningen verzameld, maar bij gebrek aan een goed gedocumenteerd archief is het daarbij gebleven. J.W. Regt (1948) (Geschied- en aardrijkskundige beschrijving van den Zwijndrechtschen waard, den Riederwaard en het land van Putten over den Maas. Zwijndrecht) gaat weliswaar wat verder, maar sluit zich aan bij de eerdere schrijvers.
In 1974 was het nog B. de Keijzer die vanuit zijn aantekeningen verklaarde dat Herbaren (van Riede), knape in 1277 en momboir in 1284 een zoon kunnen zijn van Daniel II van der Merwede, ridder, vermeld in 1243, 1252 en overleden na 1266. Van deze Herbaren van der Merwede zijn tot nu toe in de archieven geen sporen gevonden. (B. de Kijzer, Balen Juist of Onjuist?, Ons Voorgeslacht 1974, blz. 60 e.v.) op www.hogenda.nl
Lenselink geeft in zijn boek ‘De heren van der Merwede 1243-1403’ een goed overzicht van de stamreeksen die door de verschillende genealogen door de tijd heen van de Heren van der Merwede gemaakt zijnen verwijst bovengenoemde Daniel(en) naar het rijk der fabels evenals andere genealogen uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Het verbaast enigszins dat J. de Hartog in zijn ‘Familie v.d. Merwede, v. Clootwijk, v. Muylwijck’, uitgegeven in 1992 weer terugvalt op de door hedendaagse genealogen niet correct bevonden oude stamreeksen. Volgens J. de Hartog zou Daniël van der Merwede met Boudewijn van Vlaanderen bij de inname van Bysantium (Constantinopel, het tegenwoordige Istanbul) in 1204 zijn geweest. Vanwege dit feit zou hij zijn wapen vermeerderd hebben met 15 gouden bysanten. Dit is echter onwaarschijnlijk.

Wat weten we zeker
In het kader van het onderzoek naar de familie Van Riede zijn tussen 1970 en 2012 aktes geïnventariseerd die een relatie hebben met de familie Van Riede, de plaats Pendrecht en ook aktes die een eventuele relatie tussen de familie Van Riede en de familie Van der Merwede kunnen aantonen. In totaal zijn 283 aktes gevonden. In slechts 17 gevallen is in deze aktes sprake van een Van der Merwede. Opvallend genoeg komt in geen enkele akte een familierelatie voor tussen een Van der Merwede en een Van Riede. Sterker: De eerste akte over een familielid Van Riede dateert uit 1216. Eerder zien we het kapittel Riede op 2 mei 1064 beschreven als liggende in de Grote Waard. Letterlijk staat hier “item Riede juxta Merwede usque Sclidrecht” (eveneens Riede gelegen aan de Merwede bij Sliedrecht). In 1105 wordt wel een Adelhelmus de Riede (priester) genoemd samen met Hugo de Papendrecht en Ravengerus de Herdingfelde. Alle drie getuigen en dienaren van de bisschop van Utrecht.
De eerste akte waarin en Van der Merwede figureert, dateert van 6 mei 1273 en betreft Daniël van der Merwede. Dit moet Daniël III van der Merwede zijn.

In de loop van de 14e eeuw tekenen zich zes takken af van de familie Van Riede af die voor een deel met elkaar zijn te verbinden. De zo genaamde Pernisser tak (Leenmannen van Putten, tak F) is hierop een van de uitzonderingen.

Na B. de Keijzer in zijn "Balen Juist of Onjuist" zijn steeds meer onderzoekers zijn de overtuiging toegedaan dat het huis Van der Merwede voortkomt uit het huis Van Riede. Hierover wordt ook op Wikipedia getuigd: Huis te Merwede. Zie ook de Dordtse historicus Henk ‘t Jong in zijn beschrijving van Beschrijving van Kasteel Crayestein
Het heeft er zelfs alle schijn van dat de naam “van Riede” eerder in de 11e eeuw voorkomt in de omgeving van Zuidwest Vlaanderen en Noordwest Frankrijk. Dat daar de bakermat van de familie is, of misschien zelfs in het Zuid-Engelse plaatsje Rye, behoort tot de mogelijkheden.

Terug naar boven

Heren van Pendrecht en Werkendam, naamgenealogie Anton van Riede Adellijke familie van Riede, van circa 1240 tot circa 1450, nakomelingen van ridder Anton van Riede

Dirk (III) van Riede heeft bezittingen in Barendrecht (NA, Heerlijkheidsarchief Barendrechten, inv.nr. 85; inv.nr. 112; inv.nr. 1; inv.nr. 2 en inv.nr. 3) en Katendrecht (Archief van de abdij van Egmond, inv.nr. 1, f. 77v).
Herbaren (I) heeft zijn bezittingen in Werkendam en Pendrecht (NA, Archief graven van Holland inv.nr. 289, f. 27v, nr. 140 en inv.nr. 290, f. 34v nr. 142) evenals Anton van Riede. Omdat we binnen de familie te maken hebben met vererving van vader op zoon is het niet aannemelijk dat Herbaren een zoon is van Dirk (II) van Riede (fragment A). Wel zal er een familierelatie zijn tussen Anton van Riede (fragment B) en Herbaren (I) van Riede. Dat Anton op hoge leeftijd is overleden, heeft tot gevolg gehad dat Herbaren eerst op 20 december 1323 (NA, Archief graven van Holland, inv.nr. 289 f. 28v nr. 145 en inv.nr. 290, f. 36r nr. 150; NA Leenkamer van Holland E.L. 6, f 36 en E.L. 24, f 28) trouwt met Machteld van (Oud)heusden. Volgens overleveringen zou Machteld dan van middelbare leeftijd zijn.

Terug naar boven

Heren van Pendrecht en Werkendam, naamgenealogie Anton van Riede Adellijke familie van Riede, van circa 1240 tot circa 1450, nakomelingen van ridder Anton van Riede

Dat Hendrik Splinter een zoon is van Anton van Riede is buitentwijfel. In de akte van 13 oktober 1285 (seminarie te Brugge, inv.nr. 1238) staat dit overduidelijk. Maar dat Herbaren een zoon van Hendrik Splinter zal zijn is niet waarschijnlijk. De naam Splinter in plaats van Van Riede duidt er op dat Hendrik geen erfgenaam is van Anton, wat hij wel zou moeten zijn om de erfgoederen te kunnen doorgeven aan Herbaren (I). Hendrik Splinter zal dan ook een bastaard zoon zijn van Anton van Riede. Een relatie tussen Hendrik Splinter en Herbaren (I) van Riede komt dan ook niet voor in de tot nu toe bekende 288 akten.

Terug naar boven

	Heren van Pendrecht en Werkendam, naamgenealogie Anton van Riede Adellijke familie van Riede, van circa 1240 tot circa 1450, nakomelingen van ridder Anton van Riede
	Leenmannen van Putten Enkele leenmannen, geen adel, van circa 1340 tot circa 1475, wonende Poortugaal / Pernis, nakomelingen van Arnoud N.N. (geen van Riede!)

Arnoud II van Riede (of Arnt van Riede) is de eerste van een reeks die volgens de akte uit 1384 een leen krijgt met erfgoederen in Pernis. De goederen zullen vererven op de oudste verwant van de zwaardzijde. Dit wil zeggen de oudste en naaste bloedverwant van Arnoud. Bij deze goederen hoort om de een of andere reden de naam Van Riede. Bij nadere beschouwing lijkt het erop dat Arnoud is getrouwd met een dochter Van Riede. We zien dan ook alleen bij slechts enkele van de nakomelingen en dan alleen zij, die de goederen erven en beheren de naam Van Riede. In het beste geval zijn daarom de goederen afkomstig van een vrouwelijk familielid (Vergelijk Herbaren II van Riede, alias Herbaren I van Brakel en zijn broer Jan van Brakel). In het slechtste geval is de naam Riede het huis of het land in Pernis in de hoek van de Eijffel dat deze naam draagt.
Het is dan ook uitgesloten dat Arnoud Arnoudsz van Riede een nakomeling is in de mannelijke lijn van de eerdere familie Van Riede en de goederen geërfd heeft via de vaderlijke lijn. Afstamming van Hendrik Splinter lijkt niet waarschijnlijk. Dit omdat alleen de eerste vier generaties bezitters van het erfgoed zijn en daarmee van de woning in Pernis de naam 'Van Riede' dragen. Hun broers, zusters en kinderen die dit erfgoed niet in hun bezit hadden, gebruikten de naam niet. Sterker nog: zij zijn alleen bekend onder hun patroniem, tenzij 'Kozen' hun achternaam is. In de vierde generatie zien we de naam 'Van Riede' ook bij de bezitters geleidelijk verdwijnen uit de akten.

Bijzonder aan deze tak is dat zij memorielanden in Poortugaal bezitten. Deze memorielanden liggen tussen wat nu de Dorpsdijk van Rhoon is en de Albrandswaard. Om deze reden is al in de 14e eeuw een lijst van nakomelingen, rechthebbenden aangelegd. Deze lijst is bijgehouden tot 1650 en is afgeschreven van een oudere staat. De parenteelstaat begint met Lijsbet Kozen. Zij komt hieronder voor als echtgenote van Dirk (VII) van Riede.

Terug naar boven

Heren van Pendrecht en Werkendam, naamgenealogie Anton van Riede Adellijke familie van Riede, van circa 1240 tot circa 1450, nakomelingen van ridder Anton van Riede

Wanneer Herbaren (I) van Riede op 20 december 1323 trouwt met Machteld van (oud)Heusden (NA, Archief graven van Holland, inv.nr. 289 f. 28v nr. 145 en inv.nr. 290, f. 36r nr. 150; NA Leenkamer van Holland E.L. 6, f 36 en E.L. 24, f 28) is Machteld op middelbare leeftijd, te oud om nog kinderen te kunnen krijgen. Machteld sterft op 20 april 1362 op hoge leeftijd is.
Een tweede reden waarom er uit dit huwelijk geen kinderen zijn geboren vindt zijn oorzaak in de erfenis. Na het overlijden van Herbaren en nog heftiger na het overlijden van Machteld, breekt er een strijd los om de erfenis. In eerste instantie zou Staaske van Riede, de zoon van Margriet van Riede en Jan van Brakel in aanmerking komen voor de erfenis, maar door zijn vroegtijdig overlijden wordt de erfenis doorgeschoven naar zijn broer Herbaren. Vanaf dat moment noemt hij zich niet meer Herbaren van Brakel, maar Herbaren van Riede, naar de erfgoederen waar hij het beheer over heeft. (o.a. Archief Nieuw-Mariendaal, inv.nr. 5 en inv.nr. 169c; BHIC Archief kloosters Marienkroon en Mariendonk, inv.nr. 2, inv.nr. 6 en inv.nr. 16).
De kinderen van Margriet van Riede en Jan van Brakel treden dan volgens het geldende erfrecht in de rechten van hun oom Herbaren (I) van Riede.

Terug naar boven

	Leenmannen van (de heerlijkheid) Putten in Zuid-Holland Enkele leenmannen, geen adel, van circa 1340 tot circa 1475, wonende Poortugaal / Pernis, nakomelingen van Arnoud N.N. (geen van Riede!)
Naamgenealogie van Claes van Rije (Verrij) Startend in Zuidland omstreeks 1525 Dit fragment is volledig uitgewerkt in het familieboek "De familie van Rij op een rij".

Of de niet bestaande verbinding tussen het Pernisser geslacht Van Riede en het Voornse geslacht Van Rij(e).
Zes redenen waarom Dirck Koosen (geb. circa 1545) niet dezelfde persoon is als Dirck Gosensz (Waegemaecker) (geb. circa 1550):

1. Uit het hier onder vermelde testament van Cornelis Claes van Rije (Cornelis Claesz. van Rye, Brouwershaven, 24 september 1615) blijkt dat Cornelis 1 broer en 2 zussen heeft waaronder een zus genaamd Willempje Claes van Rije. Willempje heeft op haar beurt zes kinderen die ook bekend zijn als de kinderen van Dirck Gosensz Waegemaecker. Alle 6 de kinderen worden genoemd in dit testament. De naam Van Rij(e) stamt hier dus van de moeder en niet van de vader (zgn. afstamming via de maternale lijn);
2. De kinderen van Dirck Gosensz Waegemaecker zijn ook wel bekend onder naam Wagenmaker en worden dan ook niet altijd onder de naam Van Rije vermeld, wat bewijst dat de naam Van Rij(e) door hen gebruikt wordt vanwege de financiële voordelen van de erfenis van hun oom Cornelis Claes van Rije;
3. Volgens ir F. Kwekel in Kwartierstatenboek deel II, Kwartierstaat Kwekel en dhr. Hofstee, Kwartierstatenboek deel XIV, Kwartierstaat Hofstee-De Blieck, uitgegeven door Gen. Ver. Prometheus te Delft is Dirck Goossens aangetrouwd aan de familie Van Rij en loopt de familienaam via zijn vrouw (Willempje Claes van Rije). Van Dirck Goossens is bij hen geen familienaam bekend, alleen een patroniem;
4. De patroniem Koosen is afgeleid van Corneliszoon, de patroniem Goossens is afgeleid van Gozewijnszoon;
5. Dirck Goossen wordt ook wel aangegeven als Dirck Gosensz Waegemaecker wonend in Zuidland. Dirck Coossen woonde in Pernis of omgeving. In die tijd een was dit op grote afstand waarvoor overgevaren moest worden;
6. Door het Voornse geslacht van Rij(e) werd hetzelfde wapen gevoerd als door de familie van Riede (zie inzet). Van het Pernisser geslacht Van Riede is alleen een huiswapen, een hark, bekend, gevonden in de kerk van Poortugaal.

“De schamele vrienden van Cornelis Cleasz van Rije (stichting CCvR anno 1615)”
Cornelis Claesz. van Rye maakt 24 september 1615 in Brouwershaven een testament op, dat voor de armen en speciaal voor die armen, die een familierelatie met Cornelis Claesz. van Rye hebben, zeer voordelig is. Hij bepaalt nl. in zijn testament, dat het huis, waarin hij woont, na zijn dood tot woonplaats zal dienen van arme schamele lieden, hetzij weduwen, hetzij andere personen, waarbij diegenen, die een familierelatie met hem of zijn familie aan kunnen tonen, voorrang hebben. Tot onderhoud van dit huis legateert hij een jaarrente van twee pond, welk bedrag aan turf en brandhout besteed mag worden, wanneer het niet voor reparatie en onderhoud nodig is. En het is zijn wil, dat al wat nog over is van zijn nalatenschap, nadat ieder gekregen heeft, wat hij hun had toebedacht, te gelde wordt gemaakt en dat de jaarrente van dit kapitaal ten goede zal komen aan die verwanten, die dat nodig zullen hebben, zo lang als er dergelijke verwanten in leven zullen zijn. De armmeester te Brouwershaven zal het bewijs van een familierelatie met hun en derhalve het recht op uitkering moeten waarderen. Bovendien zal eenieder van de bij dit testament begiftigden zijn legaat aan de armen verbeuren, als hij gaat twisten over het hem toegekende deel.

Conclusie: Dirck Gosensz Waegemaecker stamt niet uit de familie Van Riede of de familie van Rij, maar is aangetrouwd. Iedere verwijzing naar een voorvader uit de familie Van Rij(e) of Van Riede of de vermelding van deze familienamen bij Dick is dus onjuist. Door de erfeniskwestie hebben zijn kinderen de naam van hun moeder aangenomen om duidelijk te maken dat zij aanspraak maken op de erfenis.

Door de familiestichting van Rij wordt een inventarisatie gemaakt van de nakomelingen van deze schamele vrienden van Cornelis Claes van Rije. De inventarisatie van schamele vrienden van Cornelis Claesz van Rije is te vinden op internet in de verzameling stichtingcvvr op geneanet.org. Meent u ook tot de rechthebbenden te behoren, laat dat dan weten aan de familiestichting Van Rij met vermelding van uw afstammingsgegevens en nakomelingen. Inmiddels zijn meer dan 50.000 afstammelingen bekend en dit aantal groeit nog dagelijks.

Terug naar boven