Naar fort Ronduit
Naar begin
Kraanbrug (Fort Ronduit)
Foto Henk Schaftenaar.
De brug uit 1878 over de fortgracht van het Ronduit (het fort ten noorden van de vesting Naarden) is een bijzonder type beweegbare brug, een zogenaamde kraanbrug. De brug heeft die naam omdat de draaibare brugliggers doen denken aan een wandkraan. Door latere ingrepen, zoals het aanbrengen van een vast brugdek, is de brug niet langer beweegbaar. Van dit brugtype zijn in Nederland nog slechts zeer weinig exemplaren bewaard gebleven. Andere kraanbruggen liggen bij het Werk aan de Diefdijk bij Leerdam en bij het fort Vuren.
De kraanbrug is een uitvinding van de Nederlandse spoorwegingenieur F.W.Conrad en is in de 19e eeuw vooral bij spoorwegen veel toegepast. Bij het openen worden de brugliggers tegen het brughoofd aangevouwen zodat de brug geen boven het wegdek uitstekende delen heeft. Daardoor was het brugtype ook voor militaire toepassingen interessant. Als verkeersbrug was de kraanbrug niet geschikt omdat de brugliggers bij het openen ten opzichte van elkaar bewegen en een vast brugdek daardoor onmogelijk is.
De kraanbrug bij het Ronduit bestaat uit vier kraanliggers, elk draaiende op een taats, een opzettoestel om de liggers op de brugpijler vast te zetten en een windwerk op het oostelijke landhoofd om de brug open en dicht te kunnen draaien. De door de brug overspande ruimte is circa 5,8 meter. Op de brug lag oorsponkelijk een brugdek van wegneembare planken die op hun plaats werden gehouden door twee haaks op het brugdek liggende sluitribben. Dit dek van planken moest worden verwijderd om de brug open te kunnen draaien. Het werd later vervangen door het huidige dek van balken. Dit is een vast brugdek en de brug kan dan ook niet meer worden geopend.
Aan de noordelijke brugligger is een 49 cm breed voetgangerspad bevestigd. Het diende om ook na het verwijderen van het brugdek nog van de brugpijler op het landhoofd te kunnen komen. Het voetpad had een eigen dek dat echter verdwenen is. De balken van het huidige brugdek zijn nu tot over het voetpad doorgetrokken. De ijzeren liggers waarop het voetpad was bevestigd, zijn nog wel aanwezig. Ook de rest van de oude kraanbrug is onder het nieuwe brugdek nog vrijwel geheel aanwezig. Wel zijn met name het opzettoestel en het draaimechanisme verwaarloosd en beschadigd. Ook de brughekken zijn nog origineel.
Inmiddels is de brug gerestaureerd en kan zij weer geopend worden. Er zijn plannen om de brug op de jaarlijkse monumentendag onder deskundige leiding open te draaien.
Bij de Utrechtse Poort aan de oostkant van de vesting zijn restanten te zien van de kraanbrug uit 1877 die daar heeft gelegen.