HOME

Karel Joseph Hubert Huiskens

J. Huiskens, kermisexploitant (1875 - 1904)

Roepnamen: Joseph en Sjef

Het abrupte einde van een kermisbestaan

Advertentie in 1876 geplaatst door panoramahouder G. Huiskens (Hennie van Oers, Stichting Kermis-Cultuur)	Advertentie in 1892 geplaatst door carrouselhouder J. Huiskens (Nieuwsblad van het Noorden 20 mei 1892)

Korte adem Willem Karel (Karel) Benner (Roermond 1850 - Roermond 1924) gaf in 1887 aan de firma Komings in Swalmen opdracht tot het bouwen van een draaiwerk voor een stoomcarrousel. Deze gloednieuwe attractie, waarmee mens- en paardenkracht werden vervangen door stoom uit een locomobiel, ging in 1888 in première op de paaskermis in Zwolle. Vele kermisexploitanten zouden Karel Benner nog volgen en waren bereid diep in de buidel te tasten om een standplaats te bemachtigen. Immers kermisgangers kwamen als bijen naar honing op de rijk gedecoreerde draaimolens af. Namen onder orgelklanken niet alleen plaats op houten paarden en in schuitjes maar genoten ook van een hapje en een drankje in de buffetten. Het einde van het stoomtijdperk kwam na de Tweede Wereldoorlog toen exploitatie niet meer lonend bleek. Cornelis Vernon Sipkema gooide als laatste reiziger in 1950 de handdoek in de ring. Kermisdynastieën, zoals Sipkema, reisden generatie op generatie met stoomcarrousels. De familie Huiskens uit Roermond was hierop een uitzondering. Karel Joseph Hubertus Huiskens, roepnamen Joseph en  Sjef en in de kermiswereld zich J. Huiskens noemde, reisde aanvankelijk met een draaimolen en een vélocipède (fietsmolen) en plaatste in 1889 bij Konings voor 14.000 gulden een order voor een stoomcarrousel. Hij had hiermee na Karel Benner waarschijnlijk de tweede door stoom aangedreven draaimolen die door Konings werd gebouwd [bron: Hennie van Oers]. Huiskens bezocht voornamelijk de noordelijke provincies waar de concurrentie beduidend minder was. Zo was hij regelmatig te gast op de kermissen in Zwolle, Groningen, Assen, Meppel, Kampen, Leeuwarden, Sneek en Franeker. Een enkele keer treffen we J. Huiskens elders aan in de dagbladen. Zo schreef hij met een stoommolen  in voor de in 1899 te houden kermis in Middelburg. Een standplaats zal hem niet gegund zijn want van de acht inschrijvers bood hij het laagste bedrag. Alleen de weduwe Xhaflaire was met het hoogste bod  van 2.627 gulden zeker van een standplaats. Raak was het wel in Arnhem waar Huiskens in 1901 voor 2.300 gulden een standplaats bemachtigde. In 1903 in Schiedam lukte dit pas bij de herverpachting; 915 gulden was voldoende terwijl een jaar daarvoor die standplaats 2.300 gulden opbracht. Nog geen twintig jaar na het eerste kermisseizoen stopte het kermisleven van J. Huiskens en daarmee van de familie Huiskens. Het laatste teken van zijn kermisleven geeft Huiskens op 21 december 1904 in De Gooi- en Eemlander waarin vier stoomcarrouselhouders worden genoemd met een bod voor de in 1905 in Hilversum te houden jaarmarkt. De gemeente hield de gunning aan. Huiskens zal niet aan het langste eind getrokken hebben want op 21 februari 1905 verkocht hij zijn gehele inboedel en trok de voordeur van zijn huis in Roermond aan de Godsweerdersingel 16 definitief achter zich dicht. Samen met echtgenote Aaltje Hogerhorst, zonen Josephus Hubertus Alexander (22 jaar), Wibrandus (17 jaar) en Gerardus Hubertus (12 jaar) en dochters Maria Henriëtta (21 jaar) en Maria Catharina Hubertina (16 jaar) vertrok hij naar Alkmaar, het begin van een zes jaar durende 'zwerftocht'. De stoomcarrousel verkocht Huiskens aan Laurens Josephus Emmanuel Benner (Roermond 1874 - Antwerpen 1936), die vermoedelijk enige tijd zijn compagnon was [bron: Hennie van Oers]. Zes van de drie zonen groeiden op tot volwassenheid. Voordat Wibrandus volledig ontspoorde reisde hij enige tijd mee met een stoomcarrousel, zijn broers bouwden een carrière buiten de kermis op: Josephus Hubertus Alexander werkte als machinist buiten Nederland en sloot zijn loopbaan af als machinist bij de Hoogovens, Gerardus Hubertus werd varensgezel en verdiende aan land een boterham als los arbeider. Waarom Joseph Huiskens Roermond verliet en de kermis de rug toekeerde, heb ik niet kunnen achterhalen. Was het onenigheid in de familie en werd hij daardoor geweerd zoals het Nieuwsblad van Friesland op 16 juli 1902 berichtte in een artikel over de Leeuwarder kermis?: 'Doch het kermisplein staat niet zoo vol als vo- rige jaren. Voor het paleis van justitie een groote open ruimte; juist daar, waar het 's avonds altijd zoo druk was. We missen Huys- kens met zijn stoomcaroussel en naar wij ver- nemen, wordt hij - om de vele oneenigheden in zijne familie - op de meeste kermissen ge- weerd'. In Alkmaar begon een zes jaar durende zwerftocht, heen en weer van west naar oost. Na Alkmaar volgden Arnhem, de geboortestad van echtgenote Aaltje, Amsterdam, Arnhem, Velsen, Arnhem, Amsterdam en tenslotte Velsen waar Joseph Huiskens zonder beroep op 58-jarige leeftijd overleed. Via Arnhem, Amsterdam, opnieuw Velsen, vestigde Aaltje zich definitief in Arnhem waar zij in 1921 op 69-jarige leeftijd overleed.

Aankondiging openbare verkoop huisraad Joseph Huiskens (Venloosch Nieuwsblad 18 februari 1905)

Oudste gedeelte van IJmuiden, ontstaan tijdens en na de opening in 1876 van het Noordzeekanaal. Woonhuis hoek Neptunusstraat / ir. Justus Dirksstraat, 1914-1916. (Noord-Hollandsarchief, KNA001005179, fotograaf onbekend) Karel Joseph Hubertus Huiskens (III) overleed thuis op 12 februari 1911. Zijn gezin vestigde zich op 4 juli 1908 vanuit Amsterdam in (Oud-)IJmuiden, waar het achtereenvolgens woonde op de adressen Bloemstraat 70, President Steijnstraat 68 en Neptunusstraat 31.

Wat had Wibrandus op zijn kerfstok? Door alcohol raakte Wibrandus Huiskens het spoor bijster

Wibrandus was als jongeling lui, drankzuchtig en onhandelbaar. Allesbehalve deugdzaam, zo blijkt uit een rechtbankverslag in het Haarlem's Dagblad van 15 juni 1906. 'Wilbranders' Huiskens stond terecht voor diefstal uit het huis van zus 'Catharina Huiskens en zijn zwager 'Charles Rasschaert'. 'EEN ONGEWENSTE LOGé Een jongeling van negentien jaren in het beklaagdenbankje! Hoe hij daar gekomen is? Dit heeft een heel voor- spel gehad, een heele roman. Thuis kon Wilbranders Huiskens het niet uithouden; werken deed hij niet en drinken zooveel te meer, ter wijl hij bovendien elken dag met ziijn vader overhoop lag. Toen moest hij maar de deur uit en werd uitbesteed bij zijn getrouwde zuster in IJmuiden, die daarvoor van haar vader vier gul- den in de week zou krijgen. "In IJmuiden zette Wilbranders het- zelfde leventje voort. Luierde den ge- heelen dag - wijl hij voor drinken geen geld had - en maakte zijn zus- ter het leven zuur met twisterijen.' Wibrandus vertrok heimelijk na de diefstal. De rechtbankverslaggever vervolgt: 'Wat heeft hij in de twee maanden van zijn zwerven gedaan? Eerst is hij naar Beverwijk en Alk- maar gewandeld, toen van koers ver- anderd en zijn schreden naar Amster- dam gewend, om over Utrecht, 's Her- togenbosch en Tilburg naar Antwer- pen te kuieren. Waarvan hij dien tijd geleefd heeft? In den beginne door langs de straat te bedelen en liedjes te zingen, terwijl hij in Antwerpen prentbriefkaarten ingekocht heeft (100 voor 25 cent, dus een spotkoopje!), om deze langs de straat te venten. Tenslotte heeft hij in België werk gekregen aan een stoomdraaimolen, waarmede hij later Holland is inge- trokken'. Een luchtje scheppen Zondag 25 februari 1906, vijf uur 's middags, zuster Catharina en zwager Charles verlaten hun woning om een luchtje te scheppen. Geen lust tot wandelen blijft Wibrandus alleen thuis. 's Morgens had het jonge stel in het bijzijn van Wibrandus papier en zilver, opgeborgen in een geldkistje in een op slot staande kleerkast, nageteld. De waarde: 70 gulden. Catharina zette het geldkistje terug in de kleerkast maar verzuimde de sleutel uit het kistje te halen. Bij het verlaten van hun huis verzuimde Catharina tevens de sleutelring met daaraan de sleutel van de kleerkast bij zich te steken. Weer thuis gekomen, vonden zij het geldkistje in de keuken, open en leeg. Wibrandus was met de noorderzon vertrokken. Getuige J. Zwanenburg verklaarde dat zijn buren omstreeks vijf uur hun woning verlieten en 'dat kort daarop de beklaagde met zijn jaskraag opgezet uit die woning, waarin hij sedert eenige weken verblijf had, kwam en de deur achter zich in het slot trekkende zich de straat op begaf'. De rechters verklaarden diefstal, strafbaar gesteld bij art. 310 van het Wetboek van Strafrecht, bewezen en veroordeelden Wibrandus op 21 juni 1906 tot drie maanden gevangenisstraf. [Bron: Noord-Hollands Archief, Haarlem, arrondissementsrechtbank Haarlem, rechtbankverslag, rolnummer 195, vonnisnummer 201, toegang 452, inventarisnummer 376] Openbare dronkenschap Was hij nuchter op de dag van de diefstal uit het het huis van zus en zwager? Een jaar daarvoor in ieder geval niet. Achttien jaar oud werd Wibrandus, blond haar, blauwe ogen en wonend in het ouderlijk huis te Alkmaar, op 8 augustus 1905 door het kantongerecht te Alkmaar veroordeeld tot twee dagen gevangenisstraf, de aanklacht luidde: 'Het zich in hinderlijke staat van dronkenschap op den openbaren weg bevinden'. Hij zat zijn straf uit in de strafgevangenis te Breda. Een licht vergrijp vergeleken met het misdrijf waarvan Wibrandus korte tijd later werd verdacht. Weer speelde drank een cruciale rol. Verdacht van doodslag, veroordeeld voor zware mishandeling de dood tengevolge hebbend     In dienst maken ze kerels van je. Dat gaat zeker niet op voor Wibrandus die door de Militieraad werd ingedeeld bij het 8e Regiment Infanterie dat gelegerd was in de Menno van Coehoornkazerne in Arnhem. De moord c.q. doodslag op een dienstkameraad zou zijn leven radicaal veranderen. Wibrandus had een kwade dronk. Zijn dienstmaten beschreven Wibrandus als lastig en kwaadaardig  wanneer hij overmatig gedronken had. In zo'n bui na een zondagavond stappen in Arnhem liep dit op 21 april 1907 fataal af voor de negentienjarige soldaat Johan Willem Slotboom. Boos geworden op zijn kamergenoot stak Wibrandus hem dood met zijn bajonet. Wat gebeurde er op die bewuste avond? De rechtbankverslaggever tekende tijdens de behandeling van het hoger beroep het volgende op in het Haarlem's Dagblad van 26 september 1907: '[...] Den geheelen avond was beklaagde met den verslagene uitgeweest, herberg in- en uitgegaan, en zoodoende onder den invloed van te veel gebruikten sterken drank ge- raakt, in welken toestand hij als las- tig en kwaadaardig onder zijne ka- meraden bekend staat. In dien toe- stand thuis komende, heeft hij de ba- jonet getrokken en den noodlottigen steek toegebracht. [...]'. >> '[...] Zijn gramschap werd opgewekt, toen in de tapperij van Guiting in de Overstraat hem niet, maar den ver- slagene wèl getapt werd, en toen hij tegen 11 uur thuis kwam ging hij op de kamer dadelijk op Slotboom af, en vroeg dezen, waarom hij in de stad van hem afgegaan was, oogen- blikkelijk greep hij met de linkerhand Slotboom bij de keel en met de rech- terhand trok hij de bajonet, waarvan het riempje los was, uit de scheede en stak verscheidene malen in de rich- ting van het dijbeen en den lenden- streek van S., daarna S. loslatende, viel deze oogenschijnlijk bewusteloos op den grond, waarna beklaagde, zich bukkende, S. weer bij de borst greep, zijn knie op de borst van zijn slacht- offer zette en met de bajonet hem eerst in het oog en daarna in de hart- streek stak, welke laatse steek den dood tengevolge had. [...]'.   Op 10 juni 1907 veroordeelde de Krijgsraad in Arnhem hem wegens doodslag tot vijftien jaar gevangenisstraf. De ambtshalve toegevoegde verdediger van Wibrandus, mr. F.H. Abbing, tekende hoger beroep aan. Hij achtte opzet om te doden niet bewezen. In een openbare rechtszitting op 24 september bij het Hoog Militair Gerechtshof in Utrecht eiste de advocaat-fiscaal bevestiging van het door de Krijgsraad uitgesproken vonnis. Doodslag was volgens pleiter Abbing niet aan de orde: 'De quailificatie van zware mishandeling, den dood tengevolge hebbende, zoude hier beter toegepast kunnen worden'. De rechters volgden Abbing's verweer, vernietigden de uitspraak van de Krijgsraad en veroordeelden Wibrandus tot een lagere straf, zoals onder 'Gemengde berichten' in het Nieuwsblad van het Noorden van 10 oktober 1907 te lezen staat: '- [Eer]Gisteren gaf het Hoog Militair Gerechtshof uitspraak in de bekende zaak van Huiskens, die te Arnhem, nadat hij zich aan drank te buiten was gegaan, een kameraad heeft dood- gestoken. Het Hof vernietigde het vonnis van den krijgsraad te Arnhem, die den beklaagde wegens >doodslag< had veroordeeld, en von- niste hem wegens zware mishandeling, den dood ten gevolge hebbende, en bedreiging van een korporaal, tot tien jaar gevangenisstraf en drie maanden militaire detentie, onder aftrek der preventieve hechtenis.' Het Hof honoreerde niet de wens van mr. Abbing om onderzoek in te laten stellen naar de toerekenbaarheid van de verdachte: 'Met het oog op beklaagde's afstamming, jeugd en opvoeding, komt het pleiter zeer gewenscht voor, dat het Hof, vóór zijne uitspraak een onderzoek aan deskundigen opdraagt, in hoeverre hij toerekenbaar kan worden geacht, waartoe pl[eiter] concludeert', aldus de rechtbankverslaggever. Een week na het vonnis in hoger beroep verdween Wibrandus Huiskens achter de tralies in de bijzondere strafgevangenis in Leeuwarden. Op 16 september 1916 kwam Wibrandus Huiskens, 29 jaar oud, vervroegt vrij en vestigde zich in Rotterdam waar hij zijn kostje bij elkaar scharrelde als los werkman. Wibrandus woonde korte tijd in de, niet meer bestaande, Zandstraat; een bekende en beruchte straat in Rotterdam waar onder anderen zeelieden vertier kwamen zoeken [Wikipedia]. Hulp gezocht bij of  'van de straat geplukt' door het Leger des Heils? Hoe dan ook, Wibrandus werd opgevangen in Hotel Elim no. 1 aan de Schiedamsedijk in Rotterdam-West. Ongetwijfeld zal het Leger des Heils pogingen hebben gedaan Wibrandus op het recht pad te zetten. Twijfelachtig of dat is gelukt want op 21 mei 1919 schreef Rotterdam hem ambthalve uit het bevolkingsregister. 'sedert jaren vertrokken onbekend waarheen', noteerde de ambtenaar. Wibrandus verdween spoorloos en bleef spoorloos. Genealogisch bronnen zwijgen in alle talen en in het archief van het CBG Centrum voor Familiegeschiedenis ontbreekt een Persoonskaart. Voorzichtig concluderend: Wibrandus vertrok uit Nederland en keerde niet terug.