Het overkomt me regelmatig dat ik de kenmerken en de soorten best ken, maar dat ik vergeten ben welke soort nu welk kenmerk had. Je ziet een heidelibel met geel op de poten en op het voorhoofd een zwarte streep die langs de oogrand afbuigt, maar was dat dan Sympetrum striolatum of was het S. vulgatum? Of toch een van de zeldzamere heidelibellen? Wat je voor dit soort gelegenheden zoekt is iets waarin je snel de belangrijkste kenmerken vindt.
In het voorjaar van 2003 liep ik tegen de Dutch Birding kenmerkengids voor vogels van Nils van Duivendijk op. Een gids waarin per soort heel kort de essentiele kenmerken genoemd worden. Met een dergelijke gids kun je snel soorten en kenmerken bij elkaar zoeken, de zeldzamere soorten al dan niet uitsluiten en tot een determinatie komen. Bovendien heb ik al een tijd een electronische agenda waar ook een internet browser op zit. Hiermee was het idee voor een HTML-kenmerkengids libellen geboren, een gids die electronisch beschikbaar is en via een laptop of electronische agenda het veld in kan.
Een tweede versie van de kenmerkengids wordt hierbij beschikbaar gemaakt. Van vrijwel alle soorten zijn foto's opgenomen. Antoine van der Heijden stelde zijn afbeeldingen beschikbaar, zodat ik mijn eigen dia's aan kun vullen, waarvoor hartelijk dank. De gids is bedoeld voor diegenen die bij het zien of vangen van een libel al weten tot welk groepje van soorten het exemplaar behoort, maar die de kenmerken willen checken. Het biedt korte tabellen waarin sterk gelijkende soorten op twee of drie kenmerken vergeleken worden en korte beschrijvingen van de soorten met zo mogelijk een foto van het habitus en waar nodig details. Gebruik van een tabel (zoals de jeugdbondstabellen) is aan te bevelen als een soort niet direct in een groep valt, anders blijf je eindeloos zoeken.
Voordeel van het gebruik van het HTML-internet format is de eenvoudige en kosteloze koppeling met foto's, de mogelijkheid teksten met links te koppelen en het universele gebruik van HTML. Nadeel is dat de optimale opmaak van tekst en plaatjes sterk verschilt tussen een klein (electronische agenda, 240x320) en een groot (laptop, al snel 1200x800) scherm. Ik heb geprobeerd een midden tussen de eisen van beide te vinden, maar ik ben er nog niet tevreden over.
Mark van Veen
Voorwaarden gebruik
Gebruik van de gids gaat onder de voorwaarde dat
1. als je zelf weer van de gids gebruikt maakt, je een referentie naar de gids opneemt.
Op internet via een link naar deze pagina, op papier naar Van Veen M.P. [versie gids]
Kenmerkengids libellen. Internet publicatie.
2. je de gids niet onder eigen naam of in veranderde vorm zelf uitbrengt.
Door op deze plek een goede gids te realiseren heeft iedereen de beste kenmerken.
3. je geen geld vraagt voor de verspreiding van de gids.
4. je beseft dat de gids momenteel nog niet definitief is.
Kenmerkengids via split screen of naamlijst
- kenmerkengids libellen, onder soortenlijst boven kenmerken;
- soortgroepen en naamlijst, doorklikken naar kenmerken.
Referenties
Bij het samenstellen van de kenmerkengids zjn de volgende referenties en webbronnen veelvuldig gebruikt. In de tekst wordt niet afzonderlijk verwezen en zijn kenmerken uit verschillende werken samengevat. Litratuur Bij het samenstellen van deze kenmerkengids is uitvoerig gebruik gemaakt van de volgende werken en artikelen.Askew, R.R. 1988. The Dragonflies of Europe. Harley Books. 291 s.
Bellman H. 1993. Libellen beobachten, bestimmen. Naturbuch Verlag.
Bos F en Wasscher M. 1997. Veldgids libellen. KNNV uitgeverij.
Brooks S. en Lewington R. 1997. Field Guide to the Dragonflies and Damselflies of Great Brittain and Ireland. Britisch Wildlife Publishing, Hampshire, UK.
d'Aguilar J., Dommanget J-L en Préchac R. A field guide to the Dragonflies of Britain, Europe and North Africa. Collins.
Dijkstra K.B. 2006. Field guide to the Dragonflies of Brittain and Europe. BWP, Gillingham, Dorset.
Duijm F. en Dutmer G. 1985. Libellentabel. Jeugdbondsuitgeverij.Gijskes en Van Tol. 1983. De Libellen van Nederland. KNNV uitgeverij.
Groot T. de, Reinboud W. en Wasscher, M.. 1999. ODON-Tabel 3de druk. Jeugdbondsuitgeverij.
Hermans J.T. 1992. De libellen van de Nederlandse en Duitse Meinweg (Odonata). Natuurhistorisch Genootschap Limburg.
Manger R. 2003. Verspreiding van de Noordse Glazenmaker Aeshna subarctica elisabethae in 2003. NVL-nieuwsbrief 7(3), p. 10.
Ringe F. en Lohmann H. 1964. Bestimmungsschluessel fuer die Mitteleuropaeische Libellen (Odonaten). Deutscher Jugendbund fuer Naturbeobachtung.
Wendler A. Nuess J-H. 2002. Libellen van Noordwest Europa. Jeugdbondsuitgeverij (vert. W. Schipper).
webbronnen
Het forum van waarneming.nl, met veel interessante en leerzame determinatiediscussies.
De waarnemingen op waarneming.nl, met de recente waarnemingen en verspreidingskaarten.
Het libellennet van de Vlinderstichting, met veel informatie over de Nederlandse tabellen, inclusief verspreidingskaarten en vliegtijden.
De Nederlandse Vereniging van Libellenonderzoekers.
Gomphus, de Belgische Libellencub.
Dragonflies of Europe (A. van der Heide)
Swedish Dragonflies (M. Peterson) with a key to damselflies.
Last updated 28.12.2008
