Kenmerkengids Juffertjes - Zygoptera

Blauwruggen

De blauwruggen hebben een achterlijf waar de meeste segmenten zowel blauwe als zwarte tekening hebben. De eerste onderverdeling is naar de breedte van de lichte schouderstreep, die de Coenagrions, met een smalle streep, van de andere blauwe soorten scheidt.

A. Lichte schouderstreep breder van donkere

Enalagma cyathigerium

soort zwart patroon segment 2 achterlijf
E. cyathigerium met achterrand verbonden bolletje segment 8 en 9 blauw
C. lindenii langgerekte pijlpunt segment 8 zwart, segment 9 blauw

B. Lichte schouderstreep smaller dan donkere (soms vrijwel even breed)

C. scitulum (C. Goudsmit)
soort zwart patroon segment 2 lichte schouderstreep achterlijf
C. pulchellum een y smal, uitroepteken segment 3-5 een- tot tweederde donker, met aan elke zijkant een lange vooruitstekende punt
C. pulchellum puelliformis een u smal, bijna uitroepteken segment 3-5 eenvijfde tot eenderde donker, met aan elke zijkant een lange vooruitstekende punt
C. puella een u net onderbroken, paralelle zijranden segment 3-5 eenvijfde donker, met aan elke zijkant een lange vooruitstekende punt
C. lunulatum 3 losse streepjes in vorm u vrijwel even breed als zwarte s 3-5 viervijfde donker
C. hastulatum pijlpunt met daarnaast 2 losse lengtestreepjes aan zijkant vrijwel even breed als zwarte segment 3-5 met zwarte vlekken in vorm kroontjespennen
C. scitulum y veel smaller dan zwarte segment 4-5 voor de helft, segment 6-7 vrijwel geheel zwart, zonder vooruitstekende punten
C. mercuriale mercuriushelm: paddestoel met vleugels smaller dan zwarte segment 3-6 half zwart, half blauw, zwart met 3 kort vooruitstekende puntjes

Zwartruggen

De zwartruggen zijn vrouwtjes van lantaarntjes, blauwruggen of roodruggen. De algemeenste worden in onderstaande tabel vergeleken.

soort achterlijf borststuk pronotum
I. pumilio segment 2-3 met lichte tekening op bovenkant alleen rug smal zwart
C. pulchellum segm. 2-6 en 8 met brede blauwe voorrand blauwe schouderstreep pronotum vrouw pulchellum
C. puella segmenten vnl zwart, alleen segmentgrens blauw blauwe schouderstreep pronotum vrouw puella
C. lunulatum segm 2 en 8(-9) met veel blauwe tekening aan zijkant blauwe schouderstreep pronotum vrouw lunulatum
C. hastulatum segmenten zwart van boven, zijkant en segm.grens licht blauwe schouderstreep pronotum hastulatum vr
E. najas zijkant geel tot groen donkergroene, uitroeptekenvormige schouderstreep pronotum vrouw najas
E. viridulum zijkant segm. 2-3 en 8-9 blauw, 4-7 groen donkergroene, ononderbroken schouderstreep pronotum viridulum vrouw
E. cyathigerium lichte delen alle bleekblauw tot groen, vulvaardoorn brede blauwe schouderstreep
C. lindenii basis en top met grasgroene, middendeel met blauwe basiskleur brede grasgroene schouderstreep
C. tenellum lichte delen rood zwart of met zeer smalle rode streep

Enallagma cyathigerium - Watersnuffel


Adult:
  • Borststuk met blauwe schouderstreep breder dan zwarte;
  • Borststuk bij vleugelbasis: slechts één zwart streepje bij onderste vleugelbasis op zijkant borststuk;
  • achteroogvlekken ovaal.
    Man: achterlijf licht, segm. 2 met 'paddestoel', segm. 3-6 met 'schoppen' zonder uitgetrokken punt;
    Vrouw: achterlijf van boven grotendeels zwart, aan voorrand segm. 4-7 komt blauwig wit aan zijkant ver omhoog, zodat segment 4-7 vaak wit op voorrand is (segment van zijkant gezien: wit vormt vorm van 'dij-bot'); legboor met vulvaardoorn.
    Vlucht: zoekende vlucht vaak boven open water; ook tussen de vegetatie.
    Habitat: stilstaand water, massaal op zure wateren.
    Vliegtijd: juni-augustus.
    Enallagma cyathigerium man (A. vd Heijden)Enallagma cyathigerium vropuw (M. van Veen)
  • Cercion lindenii - Kanaaljuffer


    Adult:
  • Borststuk met blauwe schouderstreep breder dan zwarte;
  • Borststukzijde onder vleugelinplanting met twee zwarte streepjes;
  • achteroogvlekken streepvormig.
    Man: achterlijf blauw met zwarte vlekken, zwarte vlekken op segm. 3-6 met lange zwarte punt in het midden, segment 7 en 8 zwart, segment 9 blauw (zodat in vergelijking met Watersnuffel en Coenagrions het blauwe deel op de punt van het achterlijf één segment verder naar achter ligt);
    Vrouw: achterlijfrug zwart; Lichte delen op het lichaam (meestal) driekleurig: kop/borststuk met groene, achterlijfsegment 3-6 met blauwe, segment 7-9 met groene grondkleur.
    Vlucht: vaak laag en strak vliegend boven open water.
    Habitat: open, stilstaand of langzaam stromend water.
    Vliegtijd: juli-augustus.
    http://fly.to/dragonflies
  • Coenagrion pulchellum - Variabele Waterjuffer


    Adult: kleurpatroon variabel! Mannetje vaak een relatief donkere Coenagrion, vrouwtje juist relatief licht.
    Man:
  • Schouderstreep vaak onderbroken tot uitroepteken;
  • achterlijf: segm. 2 met een y of 'vleermuis' patroon, zwarte vlekken segment 3-5 bedekken een- tot tweederde segment en hebben aan elke zijkant een lange vooruitstekende punt.
    Vrouw: achterlijf relatief licht, segm. 2-6 en 8 met brede blauwe voorrand, segm. 7 zwart.
    Vlucht: tussen vegetatie.
    Habitat: allerlei water.
    Vliegtijd: mei-augustus.
    Lijkt op: vergelijkingstabel man en vergelijkingstabel vrouw.
    Coenagrion pulchellum, paringswiel (M. van Veen) Coenagrion pulchellum man (M. van Veen)
  • Coenagrion pulchellum puelliformis


    Extreme kleurvorm van Variabele Waterjuffer.

    Man:schouderstreep (net) niet onderbroken; achterlijf segm. 2 met u, segm. 3-6 een- tot tweederde zwart. Lastig te onderscheiden van Azuurwaterjuffer, maar heeft nooit alle kenmerken van die soort tezamen!
    Vrouw: Achterlijf vrijwel geheel zwart, segm. 8 licht met uitgebreide zwarte tekening. Zie pronotum voor determinatie!

    Coenagrion puella - Azuurwaterjuffer


    Man:
  • lichte schouderstreep niet onderbroken;
  • achterlijf: segm. 2 met zwarte vlek in vorm van u, zwarte vlekken op segment 3-5 bedekken ongeveer eenvijfde segment en hebben aan elke zijkant een lange, dunne vooruitstekende punt.
    Vrouw: alle segment zwart, hoogstens de segmentgrenzen blauw.
    Vlucht: tussen vegetatie, ook ver weg van water.
    Habitat: allerlei water
    Vliegtijd: mei-augustus.
    Lijkt op: vergelijkingstabel man en vergelijkingstabel vrouw.
    Coenagrion puella, man (M. van Veen) Coenagrion puella, vrouw (A. vd Heijden)
  • Coenagrion lunulatum - Maanwaterjuffer


    Adult: onderkant ogen groen; relatief kleine en donkere Coenagrion.
    Man: achterlijf: segm. 2 met 3 losse zwarte streepjes in patroon u, zwarte vlekken segm. 3-5 bedekken tweederde segment.
    Vrouw: achterlijf donker, segm 2 en 8(-9) met relatief veel blauwe tekening aan zijkant (ten opzichte van tussenliggende segmenten).
    Vlucht: tussen vegetatie, ook ver weg van water.
    Habitat: bos- en heidevennen op arme grond.
    Vliegtijd: mei-juli.
    Lijkt op: vergelijkingstabel man en vergelijkingstabel vrouw.
    maanwaterjuffer, man (M. van Veen)

    Coenagrion hastulatum - Speerwaterjuffer


    Adult: onderkant ogen groen.
    Man: lichte schouderstreep slechts iets smaller dan zwarte; achterlijf: segment 2 met zwarte pijlpunt en 2 losse streepjes, zwarte vlekken segment 3-4 in de vorm van kroontjespennen, bedekken eenderde segment.
    Vrouw: lichte delen grasgroen; donkere tekening segm 3-4 smaller dan segm 6-9. Lijkt veel op Azuurwaterjuffer, gebruik vorm pronotum voor zekere determinatie!
    Vlucht: tussen vegetatie.
    Habitat: vennen en hoogveen.
    Vliegtijd: mei tot juli.
    Lijkt op: vergelijkingstabel man en vergelijkingstabel vrouw.
    Coenagrion hastulatum

    Coenagrion scitulum


    Adult: pterostigma licht, twee maal zo lang als breed.
    Man: lichte schouderstreep zeer smal, niet onderbroken; achterlijf: segment 2 een zwarte y, segment 6 geheel zwart.
    Vrouw: achterlijf relatief licht voor een Coenagrion; segment 3-6 ongeveer 20 procent licht, segm. 7-9 alleen met lichte voorrand. Gebruik vorm pronotm voor zekere determinatie.
    pronotum vrouw mscitulum
    Vlucht: langs de oever.
    Habitat: stilstaand water met rijke ondergedoken vegetatie.
    Vliegtijd: mei-september.
    Lijkt op: vergelijkingstabel man en vergelijkingstabel vrouw.
    C. scitulum (C. Goudsmit)

    Coenagrion mercuriale


    Adult: pterostigma korter dan hoog; kop: tussen achteroogsvlekken een smalle lichte streep.
    Man: achterlijf: segm. 2 met zwarte vlek in vorm mercuriushelm (soort cirkel met twee uitstekende punten aan voorzijde).
    Vrouw: achterlijf grotendeels zwart, segm. 2 met donkere 'vaas' op bleke ondergrond. Pronotum als bijgaand figuur.
    pronotum vrouw mercuriale
    Vlucht: tussen vegetatie en op ongeveer 25 cm boven water.
    Habitat: langs stromende beekjes.
    Vliegtijd: mei-juni.
    Lijkt op: vergelijkingstabel man en vergelijkingstabel vrouw.
    Coenagrion mercuriale man (belgische site)

    Coenagrion armatum - Donkere Waterjuffer


    Man: Achterlijf grotendeels zwart met opvallend licht 'lantaarntje' op segment 8-9,daarnaast segment 2 met lichte delen; achterlijfaanhangselen lang.
    Vrouw: achterlijf lijkt op man, segm. 2 en 8 met veel blauw. Pronotum als bijgaand figuur.
    pronotum vrouw armatum
    Vlucht: zwakke vlucht door zeggen-, riet-, en biezenvegetatie boven water.
    Habitat: laagveenplassen, gekoppeld aan kikkerbeet Hydrocharis morsuranae.
    Vliegtijd: mei-juni.
    Lijkt op: vergelijkingstabel lantaarntjes.
    Coenagrion armatum, man (A. vd Heijden) Coenagrion armatum, vrouw (A. vd Heijden)

    Coenagrion ornatum - Vogelwaterjuffer


    Adult: achteroogvlekken met rafelige achterrand.
    Man: achterlijfsegm. 2 met zwarte y, segment 3: zwarte vlekken met brede middenspits, het zwart op segm. 4-6 bedekt meer dan de helft.
    Vrouw: alle achterlijfsegm. met brede blauwe voorranden, de zwarte figuren met 3 spitsen. Pronotum als bijgaand figuur.
    pronotum vrouw ornatum
    Habitat: kleine beekjes.
    Vliegtijd: juni.
    Lijkt op: zie vergelijkingstabel man en vergelijkingstabel vrouw.
    Coenagrion ornatum, kop en borststuk man (A. vd Heijden) Coenagrion ornatum, mannetje (A. vd Heijden)

    Last updated 21.12.2008