Genealogie voor beginners

| Genealogie Groningen | Genealogie Drenthe |
| Genealogie Hoeksche Waard | Genealogie Zeeland |
| Archieven in Nederland | Wegwijzer genealogie |
| home | e-mail |

Introductie

Deze lezing werd voor de eerste keer gehouden op de Delflanddag op 29 september 2001 in Zoetermeer.
Daarna werd op 1 december 2004 deze lezing gehouden voor de 55+ academie in Zoetermeer. Daarvoor werd de lezing Officiële genealogische bronnen op internet, gehouden voor de Vereniging van Familieorganisaties op 21 september 2002 te Hilversum, hierin ook verwerkt.
Deze pagina werd voor iedere lezing aangepast en aangevuld met actuele informatie. Zo ook weer voor de Zomercursus 2011.

Voorstellen

Ik ben Willeke Molema-Smitshoek, woonachtig in Zoetermeer en sinds 1989 met genealogisch onderzoek bezig. Samen met mijn man Piet Molema zoek ik een aantal families uit vnl. in de provincies Groningen, Drenthe, Zeeland en de Hoeksche Waard.

Over genealogie in genoemde gebieden/provincies hebben wij een website met daarin zoveel mogelijk links naar interessante bronnen voor genealogen die in die regio’s hun onderzoek doen.

Daarnaast hebben wij gegevens over archieven in Nederland op deze site staan. De gegevens betreffen openingstijden, bereikbaarheid, e-mail, URL (link), dienstverlening  e.d.

Een ander onderdeel van onze website is Wegwijzer Genealogie met verwijzingen in 41 rubrieken.

Het adres van onze website is: http://www.familiemolema.nl/

Deze pagina is te vinden via onze site Wegwijzer genealogie > Lezingen > Genealogie voor beginners.
Ook rechtstreeks te bereiken via het adres http://www.familiemolema.nl/delfland.htm.

Wat gaan we doen?

  1. Inleiding (Wat is genealogie?)

  2. Hoe begin ik mijn onderzoek?

  3. Ordenen en opslaan van de gegevens

  4. Genealogie en Internet - Digitale bronnen

  5. Aanbevolen literatuur

  6. Vragen?

1. Inleiding

Wat is nu eigenlijk genealogie? Wat verstaat u daaronder?
  • De één zal zeggen: stamboomonderzoek.
  • Een ander zal zeggen: mijn voorouders uitzoeken.
  • Weer een ander zal u de definitie van genealogie geven:
    een in generaties gerangschikte opgave van personen die in mannelijke lijn afstammen van een bepaalde mannelijke persoon.
U ziet al dit zijn drie opvattingen van genealogie die op hetzelfde neerkomen: je bezighouden met het uitzoeken van je voorouders en familie.

Bezint echter voor u begint! Vraag u eerst af wat u eigenlijk wil. Dit om te voorkomen dat u, later als uw belangstelling zich verder gaat uitbreiden, al het reeds gedane onderzoek over moet doen.

Laten we eerst eens op een rijtje zetten wat de verschillende mogelijkheden tot onderzoek zijn:

A Stamreeks

Een stamreeks is een in generaties geschikte opgave van iemands wettige voorouders in rechte mannelijke lijn. U gaat hierbij generatie na generatie terug in rechte mannelijke lijn. De oudste voorouder waarop het onderzoek is vastgelopen (de stamvader) krijgt het nummer I en vervolgens nummert u door met Romeinse cijfers.

Een stamreeks is, als geluk hebt, in 1 dag archiefbezoek aardig uit te zoeken. Voorwaarde hiervoor is natuurlijk dat er niet veel verhuizingen in uw familie plaatsvonden en zij generatie op generatie in dezelfde plaats woonden. Voorbeeld van een stamreeks: Stamreeks Smitshoek

B Kwartierstaat

Een kwartierstaat is een in generaties gerangschikte opgave van de wettige voorouders van een bepaalde persoon. De persoon waar de kwartierstaat vanuit gaat noemt men de kwartierdrager. Hij of zij heeft twee ouders, vier grootouders, acht grootouders enz. Iedere generatie verdubbelt het aantal voorouders. Elke voorouder heeft zijn eigen nummer. De kwartierdrager is nummer 1, de vader en moeder 2 en 3, de grootouders 4 tot en met 7, de overgrootouders 8 tot en met 15 etc.

Om een nummer te berekenen van iemands ouders vermenigvuldigt u het nummer van de persoon met 2, voor de moeder telt u bij het gevonden nummer 1 op. Bij de 15e generatie heeft men theoretisch 16.384 voorouders. Theoretisch zeg ik omdat men onderweg meestal nogal wat kwartierverlies lijdt. Dit is te wijten aan het feit dat bijvoorbeeld de ouders van een bepaalde persoon niet te vinden zijn. Het kan zijn dat de vader onbekend is, omdat het een buitenechtelijk kind betreft. Het kan ook zijn dat we langs verschillende wegen op een en hetzelfde ouderpaar stuiten. Dit wordt ook wel kwartierherhaling genoemd.

Voorbeeld van een kwartierstaat: Hofstee - de Blieck.

C Genealogie

Een genealogie is een in generaties gerangschikte opgave van personen die in mannelijke lijn afstammen van een bepaalde mannelijke persoon. Van deze mannelijke voorouder dienen de gegevens vermeld te worden van zijn kinderen, van de kinderen van zijn zonen (dus de kleinkinderen van de oorspronkelijke voorouder), van die kleinzonen weer de kinderen (dus de achterkleinkinderen van de oorspronkelijke voorouder) enzovoort.

Om de genealogie te kunnen samenstellen moet u dus eerst beginnen met de samenstelling van een stamreeks en van de oudst gevonden stamvader weer terugwerken naar het heden.

Voorbeeld van een genealogie: Van Ham.

D Parenteel

Een parenteel is een in generaties gerangschikte opgave van de wettige afstammelingen van een bepaald ouderpaar, in mannelijke en vrouwelijke lijn.

Het samenstellen van een parenteel is daarom de meest uitgebreide vorm van voorouderonderzoek. Dat is niet iets waar je direct mee begint. Er is geen beginnende genealoog die zal zeggen: ik ga mijn parenteel uitzoeken. De meeste mensen die een parenteel uitzoeken doen dat ook niet van iemand die in de 17e eeuw leefde, maar bijvoorbeeld van een grootvader of overgrootvader.

Voorbeeld van een parenteel: Abeling.

2. Hoe begin ik mijn onderzoek?

Thuis

Maak een keuze uit de vier eerder genoemde soorten. Niet door naar een archief te rennen. De kans dat u daar met succes iets zal vinden is erg klein. Van de laatste honderd jaar zijn de gegevens nl. niet openbaar.

Die periode van honderd jaar zult u dus moeten overbruggen. Dit gaat het gemakkelijkst door bij uzelf te beginnen en zo verder terug te gaan in de tijd. De gegevens van ouders en grootouders zijn vaak nog wel gemakkelijk te achterhalen. Bijvoorbeeld in de vorm van trouwboekjes.

De volgende stap is de familie rond te gaan en te vragen naar overlijdensberichten en geboortekaartjes. U zult ervan versteld staan hoeveel er daarvan in de familie worden bewaard. Combineer het zoeken hiernaar met een speurtocht naar oude familiefoto’s. Noteer de personen op de foto's (achterop met potlood) en maak een scan met goede beschrijving (de officiële namen volgens de Burgerlijke Stand). Noteer ook verhalen over (de loopbaan, functies en anekdotes) van diverse familieleden. Hier kunt u niet vroeg genoeg mee beginnen!

Mocht het niet lukken voldoende gegevens in de familie te achterhalen om in de archieven verder te kunnen zoeken dan kunt altijd nog een beroep doen op de persoonskaarten (of persoonslijsten). Persoonskaarten (PK’s) zijn de kaarten die in 1938 in Nederland van ieder toen levende persoon gemaakt zijn en die in 1994 vervangen zijn door een geautomatiseerde administratie. Daaruit zijn persoonslijsten (PL's) te verkrijgen. Beide zijn slechts te verkrijgen van personen (die na 1938 in Nederland zijn overleden) langer dan twee jaar geleden zijn overleden.
Persoonskaarten en persoonslijsten kunnen tegen betaling schriftelijk (niet per e-mail) aangevraagd worden bij het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG) in Den Haag en bieden vaak net de gegevens die u nodig hebt om uw onderzoek voort te zetten in een archief.

Archiefonderzoek

Als u dan uiteindelijk in een archief terechtkomt dan is een aantal basisregels belangrijk:
  • Gegevens van grofweg deze eeuw zijn veelal niet toegankelijk. De grens is: geboorten tot 1910, huwelijken t/m 1935 en overlijdens tot 1960. Hoewel de laatste categorie wel openbaar zou moeten zijn is dat in veel archieven nog niet het geval.
  • De burgerlijke stand is op de meeste plaatsen in Nederland ingesteld in 1812. In de zuidelijke Nederlanden soms al vanaf 1796. Voor die tijd bent u aangewezen op de DTB-boeken (=Doop-, Trouw- en Begraafboeken van de kerken).

Tips

  1. Bereid uw onderzoek goed voor. Zoek van te voren uit wat u in een archief wilt gaan opzoeken. Informeer en zoek uit in welk archief u moet zijn en wanneer het open is.

  2. Bij onderzoek in de archieven: noteer ook wat u niet gevonden heeft.

  3. Datums van aktes die u vindt zijn meestal niet de juiste datums van de gebeurtenis.
    Bij een geboorte of overlijden wijkt de aktedatum vaak af van de geboorte- of overlijdensdatum. Geboortes mogen drie dagen nadien worden aangegeven en overlijdens ook. De huwelijksdatum is altijd wel de juiste.

  4. Als u een datum in een doopboek vindt gaat het 9 van de 10 keer om een doopdatum en niet om een geboortedatum.
    Er staan soms wel geboortedata bij, maar dan is dat expliciet vermeld.

  5. Bij de DTB-boeken van de katholieke kerk wordt vaak gebruik gemaakt van Latijn. Kennis van deze Latijnse begrippen is dan nodig. Zie daarvoor ook onze website Wegwijzer genealogie onder Latijn.

  6. Huwelijkse bijlagen (vaak alleen aanwezig in de Regionaal Historische Centra, de voormalige Rijksarchieven, te vinden) geven veel informatie.
    Een bruidspaar moet bij het huwelijk geboortebewijzen, overlijdensbewijzen van eventuele vorige partners, etc. overleggen. Ook kan de overlijdensdatum van iemand die voor 1812 is overleden soms teruggevonden worden via de huwelijksakte of huwelijksbijlage van een van de kinderen of kleinkinderen. Het loont de moeite die (allemaal) na te zien.

  7. Schrijf voldoende gegevens op uit een akte.

  8. Als u foto’s krijgt van familieleden noteer dan wie daar op staan en van welke tijd de foto’s zijn. Probeer zoveel mogelijk van de familiegeschiedenis te documenteren zolang er nog familieleden zijn die dit kunnen vertellen.

  9. Denk zeker niet dat alles te vinden is op Internet.
    10. Wat u op internet vindt hoeft bovendien niet juist te zijn.

  10. Noteer bij gegevens, die u van een ander krijgt, de bron en ga het na in een archief (aan de hand van de originele bronnen).

  11. Ga niet in op mailing van instanties die u uw genealogie met een familiewapen aanbieden. Dit kan nooit voor het bedrag dat ervoor gevraagd wordt. U wordt in de maling genomen.

  12. Ga voordat u uw gehele stamboom uitzoekt, na of iemand anders dat al niet gedaan heeft. Daar zijn bronnen voor: bijvoorbeeld Beresteijn, Het Genealogisch repertorium, het CBG etc.

  13. Ga eens langs bij het Centraal bureau voor Genealogie in Den Haag en kijk daar wat er over uw familie te vinden is. Het CBG heeft in zijn verzameling bijvoorbeeld (overlijdens)advertenties, bidprentjes (katholieke families), familiedossiers, diverse genealogische publicaties, een keur van tijdschriften, van veel plaatsen de DTB en/of bevolkingsregister op microfiche en de persoonskaarten en -lijsten.

  14. Het is niet verstandig om bij het CBG langs te gaan als u nog niets van uw familie weet. U moet toch van minstens vier generaties iets af weten voordat u bij het CBG enige kans op succes heeft.

3. Ordenen en opslaan van de gegevens

Vervolgens zult u de gegevens op een geordende en duidelijke manier moeten vastleggen.

Dit kan op vele manieren:

  • d.m.v. een kaartsysteem (de beroemde schoenendoos);
  • op gezinsbladen of kwartierstaatbladen (te verkrijgen bij het CBG);
  • gewoon in een schrift;
  • de handigste manier is die met een genealogisch computerprogramma.

Om uw gegevens te bewaren/op te slaan is er een keur aan genealogische programma’s voor de computer te koop. In deze programma’s kunt u al uw gegevens kwijt, van kale gegevens, grote lappen tekst tot gescande foto’s en documenten. Verder zijn de programma’s u behulpzaam bij het uitvoeren van een gezinsblad, stamreeks, kwartierstaat, genealogie of parenteel.

De bekendste Nederlandse programma’s zijn:

Welk programma u kiest hangt af van uw eigen voorkeur. Ik zou u aanraden van een programma dat u aanstaat eerst een demoversie te proberen voordat u een programma aanschaft. Ook is een overweging om te kijken welk programma het meest gebruikt wordt door genealogen die u al kent of die bij u in de buurt wonen. Zij kunnen u dan helpen indien dat nodig is.

Welk programma u ook kiest: let er wel op dat het een GEDCOM-module bevat.

Een GEDCOM-module (gemaakt door de Mormonen) zorgt ervoor dat u gegevens uit uw eigen programma kunt uitwisselen met andere programma’s van medegenealogen.

Lidmaatschappen

Aan te raden is om na een tijdje lid te worden van een genealogische werkgroep of vereniging. In bijna elke regio waar u onderzoek doet, is een vereniging te vinden die zich begeeft op het terrein van uw onderzoek.

Als u lid wordt van de Nederlandse Genealogische Vereniging wordt u ook automatisch lid van de regionale afdeling die opereert in het gebied waar u woont. Het kan zijn dat dat nu net niet de regio is waar u uw onderzoek doet. Het is dan altijd mogelijk lid te worden van een andere regionale afdeling. Er is een basislidmaatschap, waarbij het maandelijks verschijnende tijdschrift Gens Nostra inclusief het lidmaatschap op een regionale afdeling is inbegrepen.

Een andere vereniging is de Hollandse Vereniging voor Genealogie "Ons Voorgeslacht". Als lid krijg men gratis toegang tot de Hollandse Genealogische Databank (HoGenDa), waartoe ook de Heraldische Databank behoort.

In Zoetermeer is een Genealogische Werkgroep van het Historisch Genootschap 'Oud Soetermeer" zeer actief met het in kaart brengen van alle families uit Zoetermeer en Seghwaert. In de database AlleZoetermeerders.nl kan naar gegevens worden gezocht. Er zijn regelmatig inloopavonden op de eerste maandag van de maand in 't Oude Huis in de Dorpsstraat. Daar kunt u ook terecht met vragen.

4. Genealogie en Internet - digitale bronnen

Veel Nederlandse archieven hebben tegenwoordig bronnen beschikbaar op internet. Hieronder enkele voorbeelden.
NB: het is geen uitputtende lijst!
  1. WieWasWie
    De bekendste en grootste is WieWasWie.

    WieWasWie.nl is website voor stamboomonderzoek, het resultaat van samenwerking tussen een groot aantal archiefinstellingen. Lees alles over de website, de voorgeschiedenis en de organisatie van WieWasWie op https://www.wiewaswie.nl/organisatie/.

  2. Zeeuwen gezocht

    • Ambten, functies, beroepen en militairen
    • Badgasten in Domburg 1883-1921
    • Begraven Walcheren 1607-1811
    • Bevolking Zeeland 1796-1799
    • Bevolking Zeeuwse Eilanden 1811-1813
    • Bevolkingsregister Middelburg (1847)1900-1937
    • Burgerlijke Stand Zeeland (vanaf 1796/1811)
    • Doop-, Trouw- en Begraafregisters 1574-1810
    • Emigranten (1826) 1839-1920 (1950)
    • Familiewapens
    • Geboorteakten Burgerlijke Stand 1796/1811-1910
    • Gedetineerden gevangenissen Zeeland 1812-1931
    • Genealogieën en kwartierstaten
    • Genealogische bronnen Middelburg 1574-1810
    • Huwelijksakten Burgerlijke Stand 1796/1811-1935
    • Hypotheekbewaarder te Goes en Zierikzee 1811-1838
    • Kadaster 1832
    • Lidmatenregisters Walcheren 1583-1811
    • Memories van successie Zeeland 1795/1818-1927
    • Nieuwsrechterlijke archieven 1811-1939
    • Overlijdensakten Burgerlijke Stand 1796/1811-1960
    • Overlijdensberichten 1900-1999
    • Persoonsnamen in toegangen
    • Transporten onroerend goed 1757 - 1805
    • Trouwgeld Zeeuwse Eilanden 1704-1706, 1763-1805
    • etc.

    Zeeuwengezocht is op het gebied van Zeeland dus veel completer dan WieWasWie!

  3. AlleFriezen.nl
    4. (Zie ook tresoar.nl)

  4. AlleGroningers.nl

  5. AlleDrenten
    6. (Drenthe)

    Drenlias is completer dan WieWasWie. het bevat bijv. ook de bevolkingsregisters van de Maatschappij van Weldadigheid en van de Rijkswerkinrichtingen te Veenhuizen en de Ommerschans.

  6. Brabants Historisch Informatie Centrum

    7. In samenwerking met een aantal Brabantse Archiefdiensten, o.a. de DTB's en Burgerlijke Stand van heel de Peel, evenals o.a. notarieel, geboorten en huwelijken van Helmond en Stiphout.

  7. Historisch Centrum Overijssel (voorouders, databases).

    Meer bedoeld om het vooronderzoek thuis te doen en de akte in het archief op te zoeken.
    Opgesplitst in verschillende databases zoals geboorten en overlijden. Er zijn dus meerdere zoekacties nodig!

  8. Historisch Centrum Leeuwarden
     
  9. Digitale stamboom
     
  10. Stadsarchief Rotterdam

    Met de DTB van Rotterdam en geannexeerde gemeenten. Er is nu ook een project van notariële archieven.
     

  11. Digitale Stamboom Den Haag

  12. Digitale stamboom Delft

    Tot en met 1811: de Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van kerken en gerechten in Delft en Pijnacker.
    Vanaf 1812: de registers van de Burgerlijke Stand (BS) van de gemeenten Delft en Pijnacker en van de voormalige gemeenten Hof van Delft, Groeneveld, Hoog en Woud Harnasch, ‘t Woudt, Vrijenban, Abtsregt, Ackersdijk en Vrouwenregt, Biesland en Ruiven.

  13. Digitale stamboom Leiden (stamboom)

    DTB en Burgerlijke Stand. Niet alles is al ontsloten. Op de website wordt aangegeven welke bronnen ontsloten zijn.

  14. Archieven.nl

    15. Toegang tot archieven en collecties van 72 archiefdiensten.

Digitale bronnen

  • Digitale bronbewerkingen in Nederland en België
    Geeft een overzicht van alle bronnen die elektronisch beschikbaar zijn via internet, Bulletin Boards Systems (BBS) en op CD-ROM of diskette.
    Dit kunnen officiële en niet-officiële bronnen zijn. Onder "Nieuw" zitten de laatste toegevoegde bronnen. Daarnaast is de indeling per provincie en daarbinnen per plaats. Er wordt precies aangegeven van welke plaats er bronnen ontsloten zijn. WieWasWie wordt ook meegenomen.

  • Van Papier naar Digitaal
    Genealogen hebben met de digitale camera foto's gemaakt van archiefbronnen die hier per provincie en per bron beschikbaar worden gesteld. Van sommige bronnen zijn door anderen transcripties gemaakt.
  • GeneaScript
    Bewerkingen van genealogische bronnen.
  • Familysearch (van de Mormomen) biedt toegang tot bijv. de scans van de Burgerlijke Stand.
    Deze site is nog in ontwikkeling (juli 2011); een bepaalde akte is moeilijk te vinden.
  • Zoekakten
    Zoekakten is door genealogen gemaakt en biedt toegang tot de films van Familysearch per provincie, plaats en jaren.
  • Hollandse Genealogische Databank
    Dit is een databank van de Hollandse Vereniging voor genealogie Ons Voorgeslacht met veel bronnen, genealogische publicaties en een aantal handleidingen. Ook bevat het een heraldische databank.
    NB: niet alles is toegankelijk voor niet-leden.

  • Bronnen van de NGV
    Het meeste is alleen toegankelijk voor leden van de Nederlandse Genealogische Vereniging.
Via Digitale bronbewerkingen in Nederland en België is duidelijk wat er verwacht kan worden.

Andere bronnen

Advertenties

Begraafplaatsen

  • Online Begraafplaatsen
    Door het opgeven van een monitor op een achternaam wordt u op de hoogte gehouden van toevoegingen en wijzigingen op die achternaam.
     
  • Graftombe.nl
    Door het opgeven van een monitor op een achternaam wordt u op de hoogte gehouden van toevoegingen en wijzigingen op die achternaam.

Kranten

Beeldbanken

Nieuwsgroepen, discussielijsten en Message Boards

Voor het vragen om genealogische hulp is er een aantal opties op internet.

  • Nieuwsgroepen
    Via uw provider kunt u vele newsgroups (nieuwsgroepen) volgen zoals voor Nederland de groep:  SOC.GENEALOGY.BENELUX. Voordat u zich bij een nieuwsgroep kunt aansluiten dient u eerst de hele lijst met duizenden groepen bij uw provider binnen te halen.
    Met behulp van Google kan in de (genealogie)nieuwsgroepen worden gezocht om te zien of andere genealogen in het verleden met hetzelfde probleem bezig zijn geweest en anderen wellicht de oplossing hebben gevonden..
     
  • Discussielijsten (Mailinglists)
    Er zijn zeer veel discussielijsten over genealogie. Bijna iedere provincie heeft een aparte discussielijst bij Yahoo!Groups.

    Ook zijn er veel Mailinglists bij Rootsweb waaronder die van ons over de Hoeksche Waard.

Overzicht Nederlandse discussielijsten bij Yahoo!Groups

Social media

Social media zijn ook te gebruiken voor het terugvinden van verre verwanten.

5. Aanbevolen literatuur

Basisliteratuur

  • Genealogie : een gids voor 50-plussers / door Anna Penta. – Schoonhoven : Academic Service, 2002. 230 p.
    ISBN 90-395-1944-7
    Met CD-ROM

  • Internet bij stamboomonderzoek / door Yvette Hoitink en Jeroen van Luin. - Den Haag : Centraal Bureau voor Genealogie, 2002. – 90 p.
    ISBN 90-5802-026-6

  • Stamboomonderzoek voor beginners / door Rob van Drie. – Den Haag : Centraal Bureau voor Genealogie, 1998. – 130 p.
    ISBN 90-5802-001-0

  • Uw stamboom op de computer / door Ronald Balhan en Rob van Drie. - Den Haag : Centraal Bureau voor Genealogie, 2003. – 219 p.
    ISBN 90-5802-033-9
    Met CD-ROM

  • Voorouders in beeld : stamboom en familiegeschiedenis / onder red. van Rob van Drie … et al. – Utrecht : Stichting Teleac, 1997. – 255 p.
    ISBN 90-6533-443-2
     
  • Stamboomboek / door Rob van Drie.- Zwolle : Waanders, 2010
    ISBN 9789040077272
     
  • Stamboomonderzoek Open Universiteit
    Dit is een gratis cursus i.s.m. het CBG
     
  • Stamboomonderzoek ntr:academie

Aanvullende literatuur

  • Burgerlijke stand en bevolkingsregister / door R.F. Vulsma. – Den Haag : Centraal Bureau voor Genealogie, 2002. – 148 p.
    ISBN 90-5802-025-8

  • Hoe schrijf ik geschiedenis : handleiding voor het schrijven van een familie- of streekgeschiedenis / Jan van de Wetering. – Zwolle : Waanders, 2004. – 160 p.
    ISBN 90-400-90-35-1

Voor het laatst aangepast op 5 juni 2018

Piet en Willeke Molema-Smitshoek
e-mail: willeke.molema@hccnet.nl
website:http://www.familiemolema.nl/