De Dubbele Bazooka dipool

HAM-Projecten

Hoofdstuk

Dubbele BAZOOKA Dipool

Historie:
In het begin van 1940 werd de BAZOOKA antenne op het M.I.T. ontwikkeld voor gebruik door het U.S. Gouvernement als een radarantenne. In 1950 werd deze antenne gemodificeerd voor gebruik door radioamateurs. Het unieke ontwerp heeft géén aanpassing netwerk (balun) nodig en kan direct gevoed worden met een 50 Ohm coaxkabel. Normaal is de impedantie van het voedingspunt van een dipool 72 Ohm. Maar deze is door het vouwen van de benen van de antenne omlaag te brengen richting 50 Ohm, waardoor een symmetrische antenne als een dipool goed aansluit op de impedantie van een asymmetrische voedingskabel (van 50 Ohm).

De dubbel bazooka coax dipool, kortweg coax dipool genaamd, is helemaal van coaxkabel gemaakt. Het is een breedbandige halve golf antenne, welke effectief over een gehele amateur band gebruikt kan worden met slechts een kleine afwijking in de SWR. De antenne gedraagt zich als een gewone halve-golf dipool en is te gebruiken als flat-top, V, inverted-V, en sloper-antenne.

De dubbel BAZOOKA dipool heeft volgens zeggen een efficiëntie van 98% en geeft een SWR die beter is dan 2:1 over de gehele amateurband. De stub constructie zou het meeste van de "wide band urban noise" elimineren en het uitstralen van harmonischen voorkomen. Statische ladingen zich niet of nauwelijks opbouwen, waardoor de noise, volgens vele artikelen op internet, circa 6 dB minder is t.o.v. de gewone draad dipool. Of de "stubs" wel of niet in het "originele" ontwerp aanwezig zijn maakt mij niet uit, ... het inkorten daarvan gaf mij de mogelijkheid de antenne in de band te brengen!

Voor optimale resultaten wordt gebruik als "inverted V" met een tophoek van 90 tot 120 graden aanbevolen, De polarisatie blijft horizontaal maar er is ook afstraling in de richting van het verlengde van de antennedraad, het werkt dus ook als een sloper-antenne. en door zijn lage stralingshoek beter dan een gewone horizontale dipool voor afstanden groter dan 700 km. Hoewel ook als horizontale dipool goede resultaten zijn bereikt. Gebruik voor de antenne en de voedingslijn wel het zelfde type coaxkabel, bijvoorbeeld met een verkorting factor van 0,66, zoals van RG-58C/U of RG-213/U!

Figuur 1. Constructie Dubbele BAZOOKA dipool.

Werking:
Het eerste schema (zie figuur 1) van dit type dipool vond ik in 2005 in een artikel van HB9XY. De antenne bestaat uit een sectie van een halve-golf (L2), waarvan de afscherming in het midden is onderbroken. De voeding wordt verbonden met beide zijden van deze afscherming. De buitenzijde van de coaxkabel (L2) fungeert als een halve-golf dipool. De binnenzijden, welke niet stralen, zijn een 1/4 golflengte kortgesloten stubs, welke bij resonantie een zeer hoge ohmse belasting vormen op het voedingspunt.

De lengte van sectie L2 wordt bepaald door de Velocity factor van de coaxkabel. Deze factor geldt niet voor de buitenzijde van de kabel, waardoor de lengte met L3 moet worden aangepast tot de totale lengte van L1.

De secties L3 kunnen van hetzelfde type coax zijn of zelfs van lintkabel. Constructief hoeft de afscherming er niet omheen, maar de bevestiging is meer solide als deze wel blijft zitten. De verbinding tussen L2 en L3 kan met gegalvaniseerde tape waterdicht worden gemaakt.

Formules volgens Karl Rothammel, Y21BK bij een coax verkorting factor van 0,66 (RG58 en RG 213):

L1 = 142,5 / f (MHz)
L2 = 99 / f (MHz)
L3 = (L1 - L2) /2

Bereken de antenne voor de laagste frequentie in de band. Dan weet je zeker dat er alleen maar wat moet worden afgeknipt! Indien de minimum SWR bij een te lage frequentie ligt (zoals in mijn geval, ruim 300 kHz!), kan de antenne worden afgestemd door steeds L3 aan beide zijde symmetrisch wat in te korten. Uit mijn praktijk blijkt dat de resonantie frequentie circa 30 kHz hoger wordt per afgeknipte cm lengte.

Onderstaande tabel geeft richtwaarden voor de verschillende amateur banden.

Kabellengte van RG58 en RG213, met een verkorting factor van 0,66:
Frequentie (MHz)	L1 (m)	L2 (m)	L3 = (L1-L2)/2 (m)
3,7	38,51	26,76	4,375
7,1	20,07	13,94	3,065
10,125	14,07	9,78	2,145
14,175	10,05	6,98	1,535
18,140	7,86	5,46	1,20
21,200	6,72	4,67	1,025
24,950	5,71	3,97	0,87
28,500	5,00	3,47	0,76
50,150	2,84	1,97	0,44

Resultaten: In 2005 heb ik deze coax antenne voor de 20 meter gemaakt (zie Figuur 2,3 en 4). Na het in de band brengen was de minimum SWR, aangestuurd met de YAESU FT897 en gemeten met een MFJ 259 analyser 1: 1,6. Met een Monarch FS1-3 SWR meter was dit 1: 1,3.
Figuur 2. Installatiedoos met ophang haak. Kabel nu in tweeën, maar dat hoeft niet!	Figuur 3. Ophanging, hoek circa 100 graden.
Figuur 4. De eindophanging, afgemonteerd met installatiezadels op glasvezel isolatieplaatje.

Resultaat van metingen op 16 juni 2015 aan mijn Bazooka 20 meter dipool, met YAESU FTdx3000 (10W) en DAIWA SWR-meter NS-660):
Frequentie (MHz)	SWR (1 : ……)
13,600 13,800 13,900	1,25 1,2 <1,2
14,000 14,100	1,1 1,05
14,200 14,350	1,05 1,05
14,500 14,600 14,700 14,800	1,15 1,2 1,25 <1,3

Deze antenne is vast aangesloten op "antenne 1" van mijn FTdx3000. Geen idee of de in deze set ingebouwde antennetuner hiervan mede de oorzaak is, maar al met al een bevredigend resultaat. Succes met het nabouwen!