 |
Henk van Hoof
Index HvH |  |
||
De zonsverduistering van 11 augustus 1999Bijgewerkt: 13 oktober 2012 U heeft het toch niet gemist? U zult mischien nooit eerder een volledige zonsverduistering meegemaakt hebben en de eerstvolgende in Centraal-Europa is pas in 2081! Het was een unieke kans en een zeer indrukwekkende belevenis. U moest wel op reis, want in Nederland en vrijwel geheel België was de verduistering net niet compleet. | ||||
U dacht toch niet: ach, wat maakt dat
uit, hij was hier toch bijna compleet? Het is in de meest letterlijke betekenis een verschil van dag
en nacht. Helaas hielp het weer niet erg mee. Op veel plaatsen langs het pad van de totaliteit was het bewolkt. Ik had zelf pech maar sommigen hadden geluk. Hoe dan ook, misschien wilt u ook acheraf nog alles van deze zonsverduistering weten. Daarom heb ik deze pagina's laten staan en waar nodig bijgewerkt.
U mag deze informatie vrijelijk gebruiken. Neemt u iets over dan verwacht ik wel van u dat u de bron netjes vermeldt.
Ik geef hier een kort en snel overzicht, zonder trage toeters en bellen, met de belangrijkste informatie. Voor meer informatie kunt u terecht bij een groot aantal links. Kijkt u ook even bij mijn aparte pagina FAQ's: Vragen & Antwoorden, waar u nog veel detailinformatie vindt, o.a. een overzicht van andere zonsverduisteringen tussen 1920 en 2050. Ook alle Tabellen staan op een aparte pagina.
| Let op: de meeste links openen in een apart venster; het hangt af van uw browser en de instellingen ervan, hoe u hiermee om moet gaan; iedere keer afsluiten moet altijd werken. U kunt het menu Venster/Window gebruiken of de standaard windows-technieken. U kunt ook meerdere vensters tegelijk open hebben. |
Op 11 augustus 1999 was er een (totale) zonsverduistering goed zichtbaar in een flink deel van Europa. De maan komt dan, voortrazend in haar baan rond de aarde, precies tussen de aarde en de zon. Haar schaduw (diameter van de kernschaduw was toen ca. 100 km) zwiept met een noodgang (zelfs de gekken die een Concorde afhuren konden het niet bijbenen) van west naar oost over de aarde, dit keer net langs de zuidrand van België en Luxemburg. Het gebeurde voor ons West-Europeanen zo dichtbij dat het de moeite loonde erheen te gaan. Rond 12:30 uur lokale tijd (MEZT = Middel-Europese ZomerTijd) waren wij aan de beurt. Helaas werkte het weer niet erg mee; het was overwegend zwaar bewolkt.
Het hele spektakel begon een uur eerder, toen de maanschaduw scherend de Atlantische Oceaan raakte.
De zon kwam daar dus net op! zie het plaatje boven; tijden daar in UT = MEZT - 2 uur;
in het noordoosten van Noord Amerika kunnen ze, vlak na zonsopgang, nog het einde van een gedeeltelijke
zonsverduistering zien.
Pas 40 minuten later raasde de kernschaduw van de maan langs de Scilly Eilanden Cornwall binnen. De gekte had
daar compleet toegeslagen. Half Groot Brittannië verdrong zich op dat smalle strookje, samen met
veel Amerikanen, die om onduidelijke redenen ook in groten getale juist daarheen trokken.
Om 12:20 onze tijd werd Frankrijk bereikt tussen Le Havre en Dieppe, waarna aan de beurt kwamen: een piepklein stukje
België, Luxemburg, Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Roemenië (hier werd het maximum van de eclips bereikt),
een puntje Bulgarije, de Zwarte Zee, Turkije, een puntje Syrië, Irak, Iran, Pakistan en India. Ten slotte verliet
de schaduw, ruim 3 uur na het begin, de aarde vanuit de Golf van Bengalen.
Daar gaat op dat moment de zon juist onder; rechts in het plaatje bovenaan deze pagina.
Een waarnemer binnen het pad van de kernschaduw ziet (figuur links; de rode lijn naar Zenit
is de verticaal) langzaam vanaf rechts (bij ons - het is dan nog vrij vroeg - rechtsboven) een hap uit de zon gaan; we noemen dat een gedeeltelijke of partiële verduistering. Die hap
is de (onzichtbare) maan die van rechts naar links voor de zon langs gaat. Gedurende maximaal ca. 2 minuten ziet
hij/zij een totale zonsverduistering, een van de meest indrukwekkende natuurverschijnselen. Daarna wordt de hap uit de zon
weer kleiner (figuur rechts) en verdwijnt ten slotte (na totaal bijna 3 uur) aan de linkerkant.
De volgende links zijn direct:
| U verlaat dan deze site; bekijk eerst mijn vervolg, want dit overzicht is veel sneller dan de originele sites! Of keer weer terug met de Vorige/Back-knop van uw browser. |
NASA geeft de meest uitvoerige informatie (Engelstalig), foto's, kaartjes etc., vooral geschikt voor de meer ervarenen. Er is een aanvullende site met o.a. meer details over Europa van Fred Espenak. Hij heeft ook een uitgebreide algemene site met veel informatie.
In het Nederlands:
www.zonsverduistering.nl is een Nederlandse
site gepubliceerd onder auspiciën van Stichting "De Koepel", de Vereniging voor Publiekssterrenwachten
en het tijdschrift Zenit.
Jacob Kuiper en Harry Otten van het KNMI hebben destijds een boekje
geschreven (fl. 24.95 bij boekhandel of ANWB); misschien nog ergens te vinden.
Er is ook een
dossier van het KNMI en de
Koninklijke Sterrenwacht België verzorgt de
officiële Belgische site.
Engels, Frans en Duits:
De Britse site hermit.org geeft vanuit de Europese
optiek veel informatie over zonsverduisteringen en alle
kaartjes voor Europa.
De "officiële" Britse site is van de UK Eclipse Group;
een uitvoerige site met o.a. veel foto's.
Dan is er nog een heel aardige en beknopte (aanbevolen) site van
Andrew Brown.
Hij heeft ook een speciale site voor kinderen (helaas in het Engels): de
Junior Eclipse! web site.
Het Franse Observatoire du SAROS
is een andere - beknopte - uiteraard Franstalige site, evenals die van het Planetarium van
Straatsburg.
De officiële site van Frankrijk is van de
Société Astronomique de France.
In het Duits kunt u o.a. terecht bij
Astro-Corner,
Schwäbische Sternwarte of
Sonne Magazin (hoofdtaal Engels).
Nog meer links? Surf dan door naar
Kijk,
De Koepel,
Eclips 1999: Links of
Espenak.
U kunt via mijn links sneller de NASA overzichtskaart voor het gehele traject (aanbevolen: - 68 kB) en de aparte (kleuren)kaartjes (ca. 30 kB) van Hermit.org bekijken voor NW-Frankrijk, België/Luxemburg en Z-Duitsland.
Voor een overzicht (maar - afgeraden - grote bestanden, ca. 650 kB!)
door NASA van Z-Engeland, het Kanaal-gebied en NW-Frankrijk, zie het
westelijke kaartje; voor Luxemburg, Duitsland en Oostenrijk het
middelste kaartje en voor Oost-Europa tot de Zwarte Zee het
oostelijke kaartje.
Wel handig maar ook nogal groot (245 kB; in het volgende hoofdstuk staat een compactere kaart)
is Espenaks overzichtskaart voor geheel
Europa.
Als u op reis gaat: denkt u eraan dat u voor landen in Oost-Europa en verder zult moeten rekenen met de locale tijden.
Als u de kaartjes bijv. wilt uitprinten zijn ze in hetzelfde detail maar in een hogere resolutie
en uiteraard trager (ca. 250 kB) ook beschikbaar (via de site van
Fred Espenak) voor:
Engeland en de Franse westkust, voor
Frankrijk, België, Luxemburg en W-Duitsland (tot Karlsruhe), voor de rest van
Duitsland en Oostenrijk-W en
Oostenrijk-O, Hongarije en een puntje Roemenië en de rest van
Roemenië en Bulgarije tot de Zwarte Zee.
(weet ik al lang!; graag verder naar de De partiële fase )
Om dit te begrijpen kunnen we het beste uitgaan van de verschillende fases van de maan. Die ontstaan doordat
de maan om de aarde draait; bezien vanuit een denkbeeldig standpunt ver boven de noordpool (N in de figuur
rechts) linksom. De figuur is natuurlijk niet op schaal en vooral de onderlinge afstanden zijn veel groter.
Er zijn 4 posities van de maan getekend, met een tussentijd van ongeveer een week.
Stelt u zich voor dat de zon zich (heel ver weg, hopelijk hebt u een grote monitor!) links van u bevindt.
Als de maan rechts van de aarde staat wordt zij - bezien vanaf de aarde - volledig beschenen en is het
volle maan (VM).
Even terzijde: Als de aarde, die natuurlijk ook een schaduw werpt, precies tussen zon en maan staat is er een maansverduistering!
Via de positie (in het plaatje "boven" de aarde) van laatste kwartier (LK; de maan wordt - ook bezien vanaf de aarde - vanaf links beschenen en ziet er ('s ochtends!) uit als een "C") komt de maan vervolgens tussen de aarde en de zon.
Nog eens terzijde: dat "vanaf links beschenen" enz. is wel specifiek voor ons noordelijk halfrond! Als u geïnteresseerd bent in de aanblik van de hemel vanaf het zuidelijk halfrond, lees dan mijn essay De Zuidelijke Hemel. Ik beschrijf daarin ook waar en wanneer de maan te zien is, seizoenseffecten, effecten in de tropen en nabij de polen enz.
Het is nu nieuwe maan (NM). Normaal ziet u dit niet, zowel omdat u tegen de donkere kant aankijkt als
vanwege de nabijheid van de zon.
Tenzij... Maar laten we nog even, voordat we verder gaan, de cyclus afmaken: Na de nieuwe maan komt
het eerste kwartier (EK); vanuit de aarde bezien wordt de maan van rechts beschenen. Als u niet zo'n
ochtendmens bent ziet u een dergelijke maan het vaakst: kort na nieuwe maan vlak na zonsondergang als een
smalle sikkel in het (zuid)westen; de dagen daarna steeds later, breder en verder naar het zuiden.
En zo voort en zo voort...
Juist! U had het al geraden. Als de maan precies tussen zon en aarde staat is er een
zonsverduistering. In de figuur rechts bevinden wij ons niet meer boven de noordpool
van de aarde maar ongeveer in het vlak waarin de aarde rond de zon draait (de ecliptica). Dit is ook
ongeveer het vlak van de evenaar en het vlak waarin de maan ronddraait.
Om precies te zijn: de hoek die het vlak van de evenaar met de ecliptica maakt bedraagt circa 23,5°; deze scheve stand veroorzaakt de seizoenen; de hoek tussen het vlak waarin de maan om de aarde draait en de ecliptica bedraagt circa 5°; dit is de reden dat er niet elke maand zons- en maansverduisteringen zijn. Meestal gaat de schaduw langs de aarde respectievelijk de maan; twee keer per jaar staan zon, aarde en maan ongeveer op een lijn en kan er een verduistering optreden.We kijken dus vanaf de zijkant tegen aarde en maan aan; zeg maar vanuit de richting x in de eerdere figuur. De kernschaduw (Umbra) wordt begrensd door de stralen vanaf de kant van de zon, overeenkomend met de rand van de maan. De bij- of halfschaduw (Penumbra) is veel groter en wordt begrensd door de stralen (rood in de figuur) die van de diametraal tegenoverliggende zijde van de zon afkomstig zijn. In dit gebied is de verduistering op aarde gedeeltelijk (partieel). Hoe dichter bij de kernschaduw, hoe groter de verduistering.
Ik zou u aan willen raden om dit schaduweffect nog eens vanuit twee gezichtspunten te beschouwen:
Dat er niet elke maand een zonsverduistering is had u al begrepen. Dat heeft dus te maken met het 5 graden scheef staande vlak waarin de maan haar baantjes draait. De drie hemellichamen hoeven nou ook weer niet heel precies op een lijn te staan. Omdat de aarde zo groot is zijn er toch behoorlijk vaak zonsverduisteringen. Maar de baan van de maanschaduw is zo smal (dit keer ca. 100 km) dat u meestal flink moet reizen.
Voor meer uitleg en een bespreking hoe ringvormige eclipsen en maansverduisteringen tot stand komen kunt u terecht bij de eerder genoemde site van de Belgische Volkssterrenwacht Urania. Op de site zonsverduistering.nl vindt u een fraaie (wel grote bestanden; totaal 240 kB) animatie hoe de schaduw over de draaiende aarde trekt.
| Tijd= 11:10 | 11:50 | 12:28:53 | 13:11 | 13:52 (MEZT) |
|
|
|
||
|
| ||||
|
Tijd= 11:10 Eerste contact Hoogte= 45° Azim= 125° (ZO) V= 318° |
11:50 Magn. 50 % 50° 138° (ZO) 312° |
12:28:53 Tweede contact 53° 152° (ZZO) 125° |
13:11 Magn. 50 % 56° 169° (ZZO) 114° |
13:52 (MEZT) Vierde contact 56° 187° (Z) 103° |
De 5 getekende fasen zijn niet op schaal, maar staan wel in de goede volgorde, van links naar rechts. Terwijl de maan ten opzichte van de zon vrij langzaam naar links schuift, trekt de zon - veel sneller - zijn dagelijkse baan van oost (het is nog zomer, dus eigenlijk iets noordelijker of ONO) via zuid naar west (WNW). In de figuur is dit van links naar rechts. De maan ziet u uiteraard niet. Zij is voor de duidelijkheid iets donkerder getekend dan de lucht (de wolken, die u misschien wel ziet, heb ik maar niet getekend). Het eerste en vierde contact bepalen het begin respectievelijk einde van de partiële verduistering. Het tweede en derde contact bepalen het begin respectievelijk einde van de totale verduistering.
Let erop dat het derde contact, dit is in dit gebied 2 min 15 s na het tweede contact, niet getekend is. De positie is vrijwel gelijk, alleen het beeld is 180° gedraaid. Hierbij hoort de tijd 12:31:08 en een contacthoek V= 304° (dit is ca. 125°+180°). De contacthoeken V zijn gedefinieerd vanaf het zenithpunt van de zonneschijf. In de figuur is dit het bovenste snijpunt Ze met de verticaal, dit is de meridiaan of grote cirkel van zenith naar horizon. In dit zogenaamde azimutale coördinatensysteem zijn ook de zonshoogte en het azimut - in graden - gegeven. Het azimut wordt gemeten vanaf het noorden (0°), over het oosten (90°), zuiden (180°) en westen (270°).
Ten slotte moet u eraan denken dat vooral de contacthoeken voor begin en eind van de totaliteit erg gevoelig zijn voor de afstand tot de centrale lijn die de kernschaduw over de aarde trekt. Bevindt u zich ten noorden van deze lijn, dan trekt de maan langs een lager gelegen lijn over (of zelfs langs) de zon. U kijkt dan als het ware over de maan heen. Voor het tweede contact betekent dit een lagere waarde van V; voor het derde contact een hogere V. Ten zuiden van de centrale lijn is dit precies omgekeerd. Voor details zie NASA (zij hebben wel een foutje gemaakt; in formule 5 moet een + staan).
Een ander, handig kaartje geeft het gebied weer boven de zuidwestelijke horizon (afkomstig van de site www.zonsverduistering.nl). Bij al deze kaartjes van een groot gebied van de hemel moet u eraan denken dat de weergave altijd vertekend is; net als de aarde is ook de hemel een bol die niet volmaakt op een plat vlak af te beelden is.
Het Franse Observatoire du SAROS geeft een gesimuleerd, ongeveer fotografisch plaatje van de directe omgeving van de zon; alleen Venus en Mercurius zien er in werkelijkheid uit als een relatief zeer heldere ster, respectievelijk een veel zwakkere ster. De zwakkere sterren op dit kaartje ziet u alleen met een (verre)kijker.
Voor het geval u waarneemt vanuit Engeland of Oost-Europa, geeft de uitvoerige site van Espenak ook kaartjes voor Engeland, Roemenië en Turkije.
Tijdens de totale verduistering is het niet onmogelijk dat u een vallende ster ziet. Het is namelijk de tijd voor de jaarlijks terugkerende Perseïden, kort voor het maximum dat op de avond van 12 augustus verwacht wordt. Het sterrenbeeld Perseus, waaruit de meteoren lijken te komen (dit heet de radiant) bevindt zich in het noordwesten, ca. 45° boven de horizon.
Maar laat u niet te veel afleiden. Let vooral op de zon! Let er ook op of u kort voor de totaliteit de maanschaduw vanuit het westen aan ziet komen. De snelheid waarmee dit gebeurt bedraagt zo'n 2700 km/uur! Vlak voor het ingaan van de totaliteit ziet u, een beetje afhankelijk van de omstandigheden, eerst de zgn. vliegende schaduwen, een optisch effect op grote egale vlakken, zoals muren, de bodem e.d. Zij ontstaan (vergelijkbaar met het twinkelen van een heldere ster) door turbulentie in de atmosfeer, in combinatie met de nu extreem geringe afmetingen van de resterende zonnerand. Ten gevolge van de onregelmatige rand van de maan (kraters en bergen) ziet u heel even prachtige structuren in de nog resterende zonnerand (parelsnoer / diamantring / naar de ontdekker ook wel Baily's beads genoemd).
Vlak na het begin van de totaliteit ziet u de purperrode chromosfeer, de koelere laag juist buiten de zgn.
fotosfeer die we normaal zien.
Met een kijker moet u ook de zgn. protuberansen kunnen zien; dit zijn gigantische uitstromingen van zeer hete
gassen die ver buiten de zonneschijf kunnen komen. Veel van deze verschijnselen worden niet altijd opgemerkt en vaak
ziet u ze beter bij het einde van de totaliteit, misschien omdat uw ogen dan wat gewend zijn aan de duisternis,
misschien ook omdat de eerste opwinding wat is weggeëbd.
Veel foto's van al deze verschijnselen vindt u bij
NASA's Fred Espenak.
Het zal u opvallen dat het "gat" van de maan inktzwart is, maar dat de rest van de hemel een wat grijsblauwe tint heeft. Aan de horizon is er vaak een oranje gloed. Uiteraard zijn dergelijke verschijnselen sterk afhankelijk van de atmosferische omstandigheden.
Denk wel aan uw tijd; het gaat allemaal razend snel! Verder
let u natuurlijk vooral op de corona (foto rechts; © NASA/Fred Espenak 1998) van de zon, die normaal
nooit te zien is. Het is een lichtende soort kraag om de zon, met een sterk veranderlijke (niet gedurende de
twee minuten van de totaliteit) maar vooral radiaal gerichte structuur. De intensiteit neemt zeer
snel af met de afstand tot de zon, maar met het blote oog is dit zeer goed te zien.
Over de sterren en planeten (zie het kaartje): Prominent aanwezig is vooral Venus (magnitude m=-3,5). Als u in de richting van de zon kijkt (azimut=152°, dit is circa zuidzuidoost) staat Venus onder en iets links van de zon. Wat moeilijker te vinden is Mercurius (m=+0,7), rechts boven de zon. Jupiter (m=-2,1) is erg helder, maar staat vrij laag in het westen en zal bij sluierbewolking misschien moeilijk te zien zijn. Hoger in het westen staat Saturnus (m=+0,1). Mars (m=+0,3) is in onze streken nog niet op; mocht u in Turkije of oostelijker uw waarnemingen kunnen doen, dan hebt u meer kans; bovendien is de kans op bewolking daar nog kleiner, hoewel... u moet niet in de moessons van Pakistan en India terecht komen (zie Het weer). Verder moet u de volgende sterren(beelden) kunnen zien: Capella (m=0,2; hoog in het westen), Tweelingen (Castor, de bovenste, m=1,6 en Pollux, m=1,2), Arcturus (m=0,2; in het oosten), Regulus (m=1,3; links onder de zon; boven en iets links van Venus), Aldebaran (m=1,1; westzuidwest), Orion (de "zandloper" in het zuidwesten), Sirius (de helderste en wat blauwe ster, m=-1,6; links van Orion) en Procyon (idem, hoger in het zuiden).
Mogelijk ziet u ook iets van de Perseïden; dit is reeds beschreven bij De sterrenhemel.
Als u het in die korte tijd allemaal nog op kunt brengen moet u ook nog op de omgeving letten: het gedrag van dieren, bloemen; en niet te vergeten uw medemensen; de kilte; neemt de wind toe of af etc.
Mat Drummen heeft veel uitvoeriger beschreven wat er zoal te zien en te beleven is tijdens de gedeeltelijke en vooral de totale verduistering. Hij geeft ook veel tips voor een goede voorbereiding. Probeer in ieder geval zijn hoofdstuk Goede voorbereiding is het halve werk te lezen. Hij geeft ook een handig kaartje van sterren en planeten tijdens de eclips. Hij gaat uitvoerig in op de veiligheid voor uw ogen en hoe u aan filters en brilletjes kunt komen (zie ook mijn vervolg onder Denk aan uw ogen ).
Een goede raad voor de amateur fotografen onder u: doe het niet, het is zonde van de tijd! Tenzij het niet uw eerste is...
Tijdens de partiële fase hebt u alle tijd en kunt u natuurlijk wel foto's maken. Het fotograferen van
de zon zelf is wel iets voor gevorderden. Zolang hij er nog is, overstraalt zijn extreme helderheid gauw de
rest van de foto en brengt een automatische belichtingsregeling flink in de war. Door reflecties in het objectief
ontstaan een soort bijzonnen, herkenbaar aan de (meestal zeshoekige) diafragmavorm. Verder is het niet denkbeeldig
dat u een gat brandt in uw (spleet)sluiter.
Tijdens de totale verduistering is de belichtingstijd ook moeilijk te bepalen en hebt u eigenlijk een flinke
telelens of telescoop nodig. Bijzondere verschijnselen, zoals de diamantring en de chromosfeer vergen ook nog een
nauwkeurige timing.
Voor een sfeerfoto van de omgeving of uw gezelschap is het bijv. aardig de typische sikkelvormige schaduwen onder een boom vast te leggen. Met veel geluk kunnen de videofanaten misschien de vliegende schaduwen vastleggen. Omdat dit berust op de dynamiek is dit niets voor een foto. Met een vrij uitzicht naar het westen kunt u misschien de aanstormende donkerte vastleggen. Of na de totaliteit in het oosten de wegtrekkende schaduw. Als u een opstelling voor de projectiemethode hebt gefabriekt zet u die natuurlijk ook op de foto.
Als u het (een ander...) fototoestel op een statief stil zet en bijv. elke tien minuten belicht, zonder de film door te draaien, krijgt u een fraaie weergave van de baan van de zon en het verloop van de verduistering. De belichtingstijd moet u natuurlijk corrigeren voor het aantal belichtingen. In mijn FAQ's vindt u meer details.
Hebt u een andere leuke tip? Laat het mij even weten via een E-mail naar: h.van.hoof@hccnet.nl
Meer informatie (voor gevorderden) over fotograferen, ook tijdens de totaliteit, vindt u bij Math Drummen en (Engels) bij Espenak.
Als u video-opnamen wil maken is er een uitvoerige (engelstalige) uitleg van Pasachoff en Espenak. Moderne CCD camera's zijn minder gevoelig voor direct zonlicht dan de oude types met een vidicon. Toch zou ik aanraden om tijdens de partiële fase een zonnefilter te gebruiken.
Overzichten van georganiseerde reizen vind u bij de Nederlandse site zonsverduistering.nl en bij de Belgische site van Urania. Al surfend, bijv. via mijn andere Europese links, vindt u vast nog meer informatie.
Als u op reis gaat: denkt u eraan dat u voor landen in Oost-Europa en verder zult moeten rekenen met de locale tijden.
Uiteraard hebt u pech als na een lange reis blijkt dat het bewolkt is. Het is altijd nog indrukwekkend dat het zo snel "nacht" wordt, maar u mist dan het mooiste. De kans op voldoende zonnig weer is in die periode een kleine 50 %. Harry Geurts heeft dit uitgebreid beschreven en geeft ook informatie over meer oostelijk gelegen gebieden, met globaal toenemende kans op zon, behoudens Pakistan en India waar dan de regentijd is.
Er wordt wel aangeraden om pas op het laatste moment aan de hand van de weersverwachting uw definitieve reisplan te trekken. U loopt dan misschien wel het risico vanuit een broeierig hete file auto's slechts een partiële verduistering te kunnen waarnemen...
Voor last-minute informatie over weersverwachtingen kunt u terecht bij De Weercourant.
Het is alleen tijdens de totale verduistering volkomen veilig om zonder filter naar de zon te kijken en/of een kijker te gebruiken. Tijdens de partiële fase mag u alleen met een speciaal filter of met speciale (bijv. projectie) apparatuur naar de zon kijken. Bij een kijker moet u een filter altijd voor het objectief plaatsen (niet achter het oculair, anders gezegd: zodanig dat het directe zonlicht niet in de kijker kan komen). Een eenvoudige, maar optisch niet perfecte, oplossing is een aan de bovenzijde blanke CD, mits de metaallaag voldoende dik is (een gloeilamp mag u maar net kunnen zien; controleer dit!). Gebruik in geen geval een "zwarte" kleurenfilm; een volledig gezwarte zwart-wit film met zilverkorrel (liefst twee lagen) is doorgaans wel veilig. Controleert u ook dan of een gloeilamp niet te helder zichtbaar is en dat er geen beschadigingen zijn. Een beroet glaasje is in de praktijk ook onvoldoende veilig.
Probeer bij voorkeur een speciaal voor dit doel verkocht filter of eclipsbrilletje te gebruiken (er komt hierin vast een bloeiende handel). Twee waarschuwingen nog:
Voor details over de veiligheid voor uw ogen, zie ook aldaar of bij/via KNMI of observing the eclipse door de deskundige oogarts B. Ralph Chou, MSc, OD. Hij geeft o.a. een figuur met de golflengteafhankelijke absorptie door verschillende materialen. Het gaat met name ook om het infrarood (rechts van "Visible"), omdat u dat niet merkt. Op de eerder genoemde sites vindt u goede en uitvoerige informatie in het Nederlands.
De twee meest gestelde vragen over veiligheid heb ik
beantwoord in:
Hoe lang het eclipsbrilletje dragen? en
Kan ik veilig kijken met lasbril?
Laatste nieuws: het schijnt dat er in de laatste
week moeilijk aan de echte eclipsbrilletjes te komen is en dat er ook ondeugdelijke exemplaren op de markt
verschenen zijn. Twee opmerkingen daarover:
Op een aparte pagina staat een bespreking van een aantal veelgestelde vragen.
Ik heb een uittreksel (één pagina van 44 kB) gemaakt, met een korte uitleg, van de volledige tabellen van NASA en de door Espenak nog verder gedetailleerde tabellen. Ik geef alleen het gebied tussen circa 0° en 29° OL (van de Franse kust tot de Zwarte Zee) in detail en ik heb de tijden vertaald naar Midden-Europese ZomerTijd (METZ; dit is 2 uur later dan UT).
Hebt u op- of aanmerkingen over deze site of zit u met een vraag, stuur dan een E-mail naar: h.van.hoof@hccnet.nl
Bent u geïnteresseerd in andere astronomische en verwante onderwerpen? Er zijn veel sites te vinden op het internet. Een zeer uitvoerig overzicht over astronomie, satellietfoto's, ruimteonderzoek, aardwetenschappen, weer etc. geeft Carl Koppeschaar's Astronet.
Dit overzicht is met de grootste zorg samengesteld; aansprakelijkheid
voor schade ten gevolge van onjuiste informatie moet ik natuurlijk uitsluiten; in twijfelgevallen dienen
de originele sites en tabellen geraadpleegd te worden
U mag deze informatie vrijelijk gebruiken, mits u bij publicatie op welke manier dan ook de bron vermeldt.
© 1999 Henk van Hoof
Index HvH
