In de 18e eeuw was het op het Friese platteland nog niet gebruikelijk om een familienaam te hebben. Slechts de notabelen zijn in de boeken terug te vinden met een echte familienaam. Bij het 'gewone volk' draagt men de naam van de vader: Berend was de zoon van Gerke en heet dus Berend Gerkes.

Voor de komst van de burgerlijke stand in de Franse tijd werd in zogenaamde DTB-boeken bijgehouden wie er werd gedoopt, ging trouwen of werd begraven. De administratie lag bij de plaatselijke predikant, die de gegevens met de hand in een boek schreef.

Over de naam

Had Berend Gerkes maar een enkele zoon of waren er meer kinderen die ook nog een bijdrage aan onze stamboom hebben geleverd? Berend had 3 zoons en 2 dochters. Voor de kwartierstaat zijn alleen de mannelijke lijnen gevolgd. 

Johannes had een vijf jaar oudere tweeling boven zich, Johannes en Klaas. Johannes moet vroeg zijn overleden, anders was de naam niet opnieuw gebruikt.

Klaas Berends had dus net als Johannes in 1811 een familienaam op moeten geven, ware het niet dat hij op dat moment niet meer in leven was. Zijn weduwe, Sjouwkje Rommerts, gaf in 1811 in Dokkum de naam 'Bruinning' als familienaam op. Die gold ook voor haar kinderen: Ynske (29), Alke (27), Beerent (26), en Rommert (23).

Deze familie Bruin(n)ing heeft dus dezelfde voorouders als de familie Vlaskamp die op deze site wordt beschreven. Het is wellicht interessant om de stamboom van Berend Gerkes eens compleet te maken met de familie Bruining.

Met de komst van familienamen was het vernoemen van (groot)ouders niet voorbij. Ook niet als tweede naam.

Dit is de overlijdensacte van Johannes Berends Vlaskamp, d.d. 27 februari 1826 te Bornwird.

We zien de familienaam als een toevoeging en niet als vervanging van vaders naam. Dit gaat nog generaties zo door, zoals te zien is in de stamreeks. 

Waarom kiest Johannes de naam 'Vlaskamp' uit? Dat zullen we nooit helemaal zeker weten. Er zijn wel een aantal theorieën over.

• Vlas was als gewas veel belangrijker dan tegenwoordig. Ook op de akkers van het noorden van Friesland werd het verbouwd. Misschien was het gezin hier zelfs bij betrokken. Dit kan de inspiratiebron zijn geweest.

• De naam kwam in Friesland al voor. In het begin van de achttiende eeuw kwam Gerrit Vlaskamp uit Varsseveld naar Franeker. Uit dit gezin komt een grote familie voort, waarvan een tak in en rond Dokkum woonde tijdens het leven van Johannes. Heeft hij ze gekend? Kende hij de naam en heeft hij 'm overgenomen?

• Vlaskamp kwam op verschillende plaatsen in Nederland als veldnaam en bij Winterswijk zelfs als plaatsnaam voor. Veel aangenomen namen hebben met plaats- of veldnamen te maken. Het is mij niet bekend of de 'Vlaskamp' in het noorden van Friesland op die manier bestaan heeft.

Hoe kom je tot de keuze van een naam? Als aanstaande ouders sta je ook voor die (ruime) keuze. Maar tegenwoordig zullen de criteria anders zijn dan twee eeuwen geleden. Toen was het immers nog heel gebruikelijk om te vernoemen.

Johannes had daarin kunnen volharden en de naam Berends als familienaam aannemen. Dat heeft hij niet gedaan. Hij koos voor Vlaskamp. Daar heeft hij vast een goede reden voor gehad. Waarschijnlijk zullen we nooit weten welke.

Dit is de acte. Er is geen dagtekening, maar hij moet in het jaar 1811 zijn opgemaakt. De volledige tekst luidt:

Voor ons Baljuw benevens het Gemeente Bestuur van Westdongeradeel, Kanton Holwerd, Arrondissement Leeuwarden, Departement Friesland, gecompareerd zijnde Johannes Beerends, wonende te Hiaure, heeft deselve verklaard dat hij aanneemt de naam van Vlaskamp voor familienaam, dat hij heeft het volgende getal zoons en dogters als Wybren oud zeventien jaren te Hantum, Tjitze oud elf jaren te Hiaure, en Trijntje oud twintig jaren te Hantum en heeft deze met ons vertekend den

Waarmede de comparant voor ons verklaard heeft niet te kunnen schrijven.

R. Posthumus

Voor de familiegeschiedenis is het uitgangspunt daarom het gezin van Berend Gerkes. Zijn zoon, Johannes werd geboren voor 15 juni 1766 (we weten alleen de datum van de doop). Hij ging door het leven als Johannes Beerends, tot het in 1811 verplicht werd om een familienaam te dragen.

Het feit dat Johannes Beerends een familienaam aanneemt, geeft aan dat hij de gezinsoudste is op dat moment. Zijn vader moet al zijn overleden op het moment dat Johannes in het gemeentehuis van Westdongeradeel de acte laat opmaken waarin hij aangeeft Vlaskamp te willen heten.

Hiernaast is een bladzijde te zien uit het doopregister van Wierum, waarin op 15 juni 1766 de doop wordt gemeld van ' 't zoontje van Been Gerkes noue Johannes'.

De hele registratie was afhankelijk van de schrijfkunst van degene die de boeken bijhield. Soms is het niet te lezen en niet altijd nauwkeurig.

Zowel de DTB-boeken als het ontbreken van familienamen maakt verder speurwerk lastig.

Het zoeken naar de melding van het huwelijk van Berend Gerkes met Trijntje Baukes heeft geen resultaat opgeleverd. Wellicht omdat er in een andere plaats is getrouwd.

Het is ook onduidelijk wie de vader van Berends vader, Gerke, was. Zonder die naam is verder zoeken bijna onmogelijk.