Homepage Eef de Hilster

Potterie de Driehoek

Inhoud

Het begin
ESKAF
Voortzetting door Haho/De Driehoek
Het einde
De productie
Modellen
Overtollige objecten
Waar te zien
Publicatie over Potterie de Driehoek
Dutch Collector Award 2011
Verzamelkoorts 2019
Documentatie over ESKAF en - beperkt over - Potterie de Driehoek

Het begin

Potterie de Driehoek, Huizen, is in 1935 ontstaan uit de NV Kunstaardewerkfabriek ESKAF te Huizen.

ESKAF

ESKAF (Eerste Steenwijker Kunst-Aardewerk Fabriek) wordt in 1919 opgericht - in Steenwijk - en geliquideerd in 1927. Ontwerper en verkoopagent Piet van Ham koopt samen met Harry Hamming - met financiële steun van anderen - de inventaris op om in Huizen (Noord-Holland) de productie voort te zetten. Het in Huizen gevestigde bedrijf sluit zich aan bij de Orde van Levende Arbeid (OLA). Alle werknemers worden als elkaars gelijken beschouwd en hebben ook medezeggenschap in het bedrijf.

Door de koopkrachtdaling van het publiek blijven na 1931 de orders uit. Productieaanpassing en arbeidstijdverkorting kunnen de fabriek niet redden. Op 30 januari 1935 wordt de ESKAF officieel failliet verklaard.

top | home

Voortzetting door Haho/De Driehoek

Eind 1934 wordt de productie voortgezet door de hypotheekhouders Harry Hamming en Mak Honigh onder de naam CV Kunstaardewerkfabriek Haho. In de CV zitten de gebouwen en de inboedel van ESKAF. Onder Honigh wordt begonnen met koudlakaardewerk. Dit aardewerk was slechts eenmaal gebakken en vervolgens beschilderd of bespoten met celluloselak. De producten worden verkocht onder de naam Lotus Plateel en (kort) ETERNA of TERNA. Bij de laatste twee namen staat dan ook vermeld HAHO HUIZEN. De verkoop van deze producten laat echter te wensen over.

tegeltableau op de fabriek nu te zien in het Huizer Museum
(detail van foto Simpel Art/Steenhorst)

In 1935 vraagt Harry Hamming zijn zoon Fokke terug te komen uit Frankrijk. Deze krijgt een eigen afdeling voor geglazuurd aardewerk. Tevens wordt Potterie de Driehoek opgericht voor de verkoop van de geglazuurde producten die ontworpen en geproduceerd worden door Fokke Hamming bij de Aardewerkfabriek Haho. De naam van de onderneming verwijst naar het aantal firmanten. Die drie zijn H. Hamming, F. Hamming en M. Honigh.
Eind 1938 wordt Honigh uitgekocht en wordt de koudlakproductie afgebouwd.
Rond 1940 wordt op kleine schaal begonnen met theepotten en kop en schotels naast het sieraardewerk.
Vanaf rond 1950 maakt Potterie de Driehoek naam met strak en eigentijds serviesgoed naar ontwerp van Fokke Hamming.
In 1969 neemt Potterie de Driehoek de ter ziele gegane N.V. Keramische Industrie Fris, Edam, over om te voorkomen dat enkele concurrenten gezamenlijk de zaak overnemen en de receptuur van Fris zullen voortzetten.
In de jaren vijftig wordt de naam Aardewerkfabriek Haho gewijzigd in Aardewerkfabriek Huizen hoewel dit niet notarieel wordt vastgelegd. Na de dood van Fokke Hamming in 1981 wordt het werk voortgezet door zoon Fokke Jan Hamming. Intussen is de fabriek weinig rendabel geworden.

top | home

Het einde

In 1987 werd de fabriek verkocht aan Aardewerkfabriek R. Bos (nu New Land Pottery) waarna in 1988 de activiteiten verplaatst werden naar Lelystad.

top | home

De productie

Potterie de Driehoek produceert aanvankelijk alleen sieraardewerk. Pas rond 1940 wordt ook aarzelend met gebruiksaardewerk - serviezen - begonnen.
Het sieraardewerk bestaat voor een gedeelte uit enkele ESKAF modellen - zoals modelnr 254 - en modellen ontworpen door Fokke Hamming met nieuwe glazuren en decors. Slechts enkele jaren - tot 1938 - zijn onder leiding van Honigh - goedkope - objecten met koudlakdecors gemaakt. Voor een overzicht van het sieraardewerk klik hier op modellen

'prive' magazijn op zolder

De eerste serviezen werden aangeduid met een code zoals:

ontbijtservies F214 (1950)
thee- en koffieserviezen F210 (1951), H2 (1951), X00 (1954) en FH (1956)
eetservies F250 (1952)
moccaserviezen P230 (1952) en FH (1956)

Bovengenoemde serviezen worden bijna allemaal in dezelfde kleuren en decors gemaakt en kunnen daardoor gecombineerd worden. Vanaf 1952 vallen ze onder dezelfde noemer van Schakelserviezen.

De latere serviezen krijgen echte namen:

koffieserviezen Stapel Stavast (1955), Palet (1957), Diabolo (1959),
eetserviezen Tulipe (1959), Utrecht (1962), Noovo (1967), Octo (1968), Laren (1969), Amsterdam (1972), Blaricum (1974), Drenthe (1976), (vernieuwd) Octo (1981), Zuiderzee (1982) en Texel (1984).

Het Zuiderzee servies onderscheidt zich van de overige serviezen door reliëfversieringen. Dit is ook terug te vinden bij de kopjes Boom, Drup en Zuidwester eveneens uit de jaren '80.

De serviezen zijn niet gedecoreerd met uitzondering van het schakelservies dat geleverd werd in 'pareldecor' en Huizer Bont. Het laatste - een tegenhanger van het Boerenbont - is ontworpen door Willem Evers die reeds bij ESKAF in Steenwijk als plateelschilder in dienst was. Na de Huizerbont periode neemt hij de leiding van de verkoop, het magazijn en de verzending op zich. Hij stopt in 1977 na meer dan 50 jaar bij ESKAF/Potterie de Driehoek werkzaam geweest te zijn. Het Huizerbont decor wordt ook in een blauwe uitvoering vervaardigd.

Het 'pareldecor' bij de serviezen bestaat in twee varianten:

Pierrette: zwart met lichte stippen
Mouche: lichtgekleurd met donkere stippen

Ook bij het sieraardewerk wordt naast de matte monochrome glazuren met een 'pareldecor' gedecoreerd. Hierin zijn zes typen te onderscheiden:

slinger
roos
zwaan
paard
hert
olifant

Slechts kort worden bloembekers met vrouwenportretten met behulp van transfers gemaakt. Ook andere fabrieken gebruiken deze transfers. Zo zijn ze onder andere te vinden bij Flora, Gouda onder de decornaam 'Parys' en Steuler, Duitsland.

top | home

Modellen

Voor een overzicht van het sieraardewerk klik hier op modellen.

top | home

Overtollige objecten

Verzamelen betekent ook dat we soms meer moet kopen van een servies dan we nodig hebben om het compleet te krijgen. Soms vervangen we een minder mooi object door een mooier. Of een ongesigneerd stuk door een gesigneerd stuk. En zo ontstaat een overschot aan objecten. Geïnteresseerden in serviesonderdelen of sieraardewerk kunnen met ons contact opnemen. Misschien is er nog wat te koop.

top | home

Waar te zien?

Enkele voorbeelden van de productie van ESKAF en Potterie de Driehoek zijn te zien in het Huizer Museum. In dit museum werken we regelmatig mee aan tentoonstellingen. De laatste met objecten van Potterie de Driehoek was "Theepotterij" in 2016. In 2019 hebben wij de tentoonstelling "Van Bot naar Pot - van visserij naar aardewerk. ESKAF HUIZEN 1927-1934" samengesteld en vormgegeven.

In 2012 is in twee musea een keuze uit onze collectie te zien. De eerste is in Hoorn wegens het verkrijgen van de Dutch Colelctor Award 2011 (zie hieronder). De tweede is t/m 14 juli 2012 in het Museum De Tien Malen, Putten (G)

In 2014 hebben we ESKAF en Potterie de Driehoek opgenomen in de tentoonstelling "In Noord-Holland gebakken" in het Purmerends Museum. De tentoonstelling omvatte een keuze van 250 jaar Noordhollands keramiek van 12 porselein- en aardewerkfabrieken.

top | home

Publicatie en tentoonstelling over Potterie de Driehoek

Eind november 2010 hebben wij in eigen beheer een publicatie uitgegeven over Haho en Potterie de Driehoek. Naast de geschiedenis, de productie, merken en het personeel worden in twee catalogi zowel het sieraardewerk als het gebruiksaardewerk (serviezen) beschreven. Voor dit naslagwerk zijn onder meer gesprekken met oud-werknemers gevoerd. Tevens zijn er contacten geweest met andere verzamelaars van met name het sieraardewerk om een zo breed mogelijk overzicht te krijgen van de geproduceerde modellen. Verder is gebruik gemaakt van archieven, zowel van de fabriek als van kranten. De publicatie begeleidde de overzichtstentoonstelling van 27 november t/m 19 maart 2011 in het Huizer Museum "Het Schoutenhuis". Hoewel de tentoonstelling intussen beëindigd is blijft het boek te koop bij het Huizer Museum en de auteurs. De prijs bedraagt: € 25.

Interview door Phoni Magazine voor radiozender 6FM op 26 november 2010 naar aanleiding van de overzichtstentoonstelling in het Huizer Museum
(klik op de play-knop)

top | home

Dutch Collector Award 2011

Op 19 november 2011 mochten wij voor al onze activiteiten de Dutch Collector Award 2011 voor families in ontvangst nemen.

Als beloning voor de uitverkiezing was van februari t/m 30 september 2012 een keuze uit de collectie te zien in het Museum van de Twintigste Eeuw in Hoorn.

top | home

Verzamelkoorts 2019

Eind 2018 werden we benaderd voor meewerking aan het programma Verzamelkoorts van SBS6. Ze zochten verzamelaars van serviezen. Wij zijn te zien in de uitzending van 20 mei 2019. De opnamen hiervoor, waarbij ook een bezoek werd gebracht aan het Openlucht Museum en het depot ervan, namen ruim 12 uur in beslag. In de uitzending is hiervan circa 6 minuten te zien.

tijdens de opnamen thuis

top | home

Documentatie over Haho/Potterie de Driehoek en ESKAF kan gevonden worden in:

Thea & Eef de Hilster, 'Made in Huizen Holland 1934-1987. De geschiedenis van Aardewerkfabriek Haho en Potterie de Driehoek', Thea & Eef de Hilster, 2010.
Huizer Museum (Ulbe de Jong, Thea & Eef de Hilster), 'Potterie de Driehoek HUIZEN 1935 - 1987', Huizer Museum, 2007.
Wim Spitzen en Antoine Verschuuren, 'Eerste Steenwijker Kunst-Aardewerkfabriek E.S.K.A.F. 1919-1934', M.V.N.C. nr. 170/171 (2000/1-2).
Wim Spitzen en Antoine Verschuuren, 'ESKAF blijft verrassen. Een overzicht van recente vondsten.', Stichting IJsselacademie nr. 78, 2005.
W.D.H. Spijker, 'Nederlandse keramiek vanaf de jugendstil tot 2000', 2001.
Marie-Rose Bogaers, 'Made in Holland. Gebruikskeramiek 1945-1988', Museum het Kruithuis e.a., 1988 (Nederlandse en Engelse versies).
M. Singelenberg-van der Meer, 'Nederlandse keramiek- en glasmerken', Uitg.-Mij. Antiek Lochum b.v., (diverse drukken).
Marie-Thérèse van Glabbeek, 'Goedewaagen's gebruikskeramiek', Museum het Kruithuis, 1994.