Maatschappij Kritiek

Hoofdstuk

DE HERMETISCHE PHILOSOFIE
Van het persoonlijke leven van de mysterieuze mens Hermes weten we zo goed als niets, behalve dan, dat er verschillende landen zijn, waar Hermes beweerdelijk geboren zou zijn en geleefd hebben. Het meest aannemelijke is, dat hij de voornaamste leider is geweest van de belangrijkste der Egyptische Mysteriescholen, waar Ingewijden onderricht kregen in de z.g. geheime wetenschappen. Dat bepaalde wetenschappen geheim gehouden moesten worden, vloeide voort uit het feit, dat deze misbruikt konden worden, hetgeen volk en staat zou kunnen schaden. Als domme mensen met vuur spelen, kunnen er gemakkelijk ongelukken gebeuren en in die zin moeten wij het "geheim"dan ook opvatten.
Volgens joodse overleveringen zou Mozes een tijdgenoot geweest zijn van Abraham, enerzijds wordt beweerd, dat Abraham zijn kennis heeft overgedragen aan Hermes en anderzijds, dat het Hermes is geweest, die Abraham in het geheime wetten heeft ingewijd, maar dat zijn voor ons toch onbewijsbare speculaties zodat we er niet lang bij zullen stilstaan. Zeker is dat Hermes beschouwd wordt als de grondlegger van de wetenschap van het schrift en de getallen, de astrologie, de astronomie en de alchimie.

Ongetwijfeld is Hermes iemand geweest, de door zijn wijsheid en kennis van zich heeft doen spreken en die met zijn leerstellingen enz. zoveel indruk gemaakt heeft, dat b.v. de Egyptenaren hem tot een God maakten (Toth). De Grieken beschouwden hem ook als een van hun goden en noemden hem Hermes, de God der wijsheid. De oude Egyptenaren vereerden hem duizenden jaren als "de schriftgeleerde der Goden"en zij gaven hem de eretitel "Trismegistos", hetgeen betekent, de driemaal grootste, de Allergrootste. Kennelijk kenden de Egyptenaren al het adagium "Al het goede bestaat uit drieen".
In vele landen ziet men Hermes nog steeds als een Bron van Wijsheid en zelfs in onze tijd kennen we nog de uitdrukking "hermetisch afgesloten", als is beslist geheim moet blijven. Een feit is, dat de leerstellingen van Hermes eeuwenlang geheim gehouden zijn en slechts van mond tot oor aan geselecteerde Ingewijden werden overgedragen. Met opdracht tot strikte geheimhouding.

Hermes werd bij de Grieken tot de Boodschapper der goden en de Romeinen noemden hem in die kwaliteit Mercurius. Hij is dan de God van de handel en de dieven. Het schijnt in de Oudheid al een feit geweest te zijn, dat kooplieden het niet altijd even nauw met eerlijkheid namen. Hij was de wegwijzer van de goden door min of meer het verkeer mogelijk te maken door het plaatsen van herkenningstenen, de hermen, zodat we hem zelfs als een voorloper van de A.N.W.B. kunnen zien. Meestal wordt hij afgebeeld met zijn typische hoed met vleugels, de pelasos en zijn herautenstaf, de Caduceus. Over hem bestaan tal van mythen waarin we hem leren kennen als dief van het vee van een andere god, de uitvinder van de lier enz. Hij moet een geweldig forse stem hebben gehad, dier krachtiger was dan die van Stentor. Als er tussen mensen plotseling een stilte viel, zei men "Hermes is binnengekomen"en meteen was men op zijn hoede..De goden hadden hem ook aangewezen als degene die de doden naar de Hades moest begeleiden.. De Grieken geloofden zelfs dat Hermes de zoon was van Zeus en Maia.

Plato vermoedde dat hij ongeveer 3000 jaar v. Chr. geleefd moest hebben en noemt hem inderdaad als de schepper van getal en maat, uitvinder van de taal, sterrenkunde en alchimie. De Kartager Tertullianus noemt hem "Magister omnium physicorum", dat is de leermeester van alle natuuronderzoekers. Uit het land van de Ganges kwamen veel al goed ontwikkelde occultisten naar Egypte om opgenomen te worden in een van de Mysteriescholen, waar de stellingen van Hermes onderwezen werden. Hier kregen zij de hoofdsleutel der geheime leer, die gebruikt kon worden voor het opbouwen van godsdiensten, die in de aziatische landen aan de verwachtingen van het volk konden voldoen en zo komt het ook, dat veel van de geheime leer. in de aziatische godsdiensten is terug te vinden. Het ligt wel voor de hand, dat de godsdienstontwerpers in die landen vaak van de door Hermes gegeven richting afweken om hun eigen gedachten te kunnen inbouwen. Wie vergelijkende godsdienstkunde bestudeert zal al spoedig ontdekken, dat met welke godsdienst der mensen hij zich ook bezig houdt, dat deze alle toch zekere overeenkomsten vertonen ondanks de vaak onbegrijpelijke tegenstellingen. Het heeft er alle schijn van dat de hermetische filosofie tot taak heeft als een alles verzoenende kracht te werken.

Ook krijg ik de indruk, dat het levenswerk van Hermes erin bestaan heeft het zaad van de fundamentele waarheid naar alle richtingen uit te zaaien, zodat het kon opbloeien in vele vormen, iets dat veel belangrijker is geworden dan alleen maar het oprichten van een Mysterieschool, waar aan Ingewijden onderricht gegeven kon worden. Hij heeft met de fundamentele waarheid aan vele leiders uit de gehele wereld het zaad gegeven om een godsdienst of filosofie te ontwikkelen aangepast aan de aard van land en volk en omdat in al die verschillende richting de grondwaarheid aanwezig is, die de basis behoort te zijn om elkaars vrijheid te respecteren. Maar dat er van die tolerantie geen sprake is ligt niet aan de religie of filosofie, maar uitsluitend en alleen aan de mens, wiens mening perse moet zegevieren en aan de drang naar macht, die sommige mensen eigen is. Toch blijft het voor een ieder belangrijk om het Altaar der Waarheid te verdedigen en voor ondergang te behoeden en laten we voor ogen houden wat een Duitse dichter eens schreef:

Oh, lasst die Flamme nie verloeschen,
Die durch Jahrhunderte umhegt in ihrer Hoehle Dunkel,
In ihren heil'gen Tempeln treu umhegt,
genaehrt wird von der Liebe reinen Priestern
Lasst nie verloeschen sie, die Flamme

Zij, die voor dit ideaal op de bres staan, hebben nimmer naar macht gestreefd of zich ingespannen om een schare van volgelingen te krijgen. Ze wachten geduldig af, omdat ze wel weten, dat de massa zich er niet voor interesseert, maar ook dat er in elk land en onder elk volk altijd wel enkelen zijn, die het zaad van de waarheid uitstrooien en weten, dat het altijd een individueel streven is, een individueel aanpakken en verwerkelijken en daarom zegt de Vrijmetselaar niet ten onrechte "Op U komt het aan!" In de profane wereld heet het "Verbeter de wereld en begin bij Uzelf" Bovendien geldt de esoterische wet "Als de leerling bereid is, is de Meester nabij!" en overal waar de Meester komt, openen zij die het goede willen hun oren en vergeet niet dat de lippen der wijsheid gesloten blijven voor de oren van diegenen, die hun verstand niet weten te gebruiken".

Hoewel ik het eigenlijk al in de bovenstaande inleiding heb gezegd, stammen de esoterische en occulte leerstellingen uit de Egyptische Mysteriescholen en deze hebben eeuwen lang de filosofieën van alle rassen en volkeren der aarde beïnvloed. Alle volkeren hebben uit de geheime leer van Egypte geput: India, Perzie, Griekenland, het Romeinse Rijk, Chaldea, Medien, China, Japan, Asssyrie. Men kan veilig stellen dat alle landen uit de Oudheid royaal deel gehad hebben aan het feestmaal van het Weten, van de Kennis van de hierophanten en Meesters van Wijsheid uit het Isisland. Van die Meester van Wijsheid is Hermes Trismegistos ongetwijfeld de belangrijkste en de grootste. Hij heeft er in elk geval wel voor opgepast om te vermijden dat het algemene geheime weten in een dogmatische geloofsleer zou kristalliseren. Het oude oorspronkelijke occultisme van India en Perzie is gedegenereerd en goeddeels verloren gegaan in het bijgeloof van de godsdienstige cultussen. Dat is trouwens ook gebeurd met de hermetische leerstellingen van de gnostici en van eerste aanhangers van het Christendom. De beslissingen die nodig waren om voor enkelingen de macht te bewaren of te verkrijgen, werden als waarheid in het geloof ingevoerd. Ze werden tot dogma's, waardoor de zuivere esoterische gerichte eer verloren ging, maar dat mag niet hardop gezegd worden,want de religieuze dogmatici hebben zichzelf heilig verklaard en hun uitspraken als onaantastbaar en bindend. De kerken schrijven voor wat de mens geloven mag en moet en dulden niet dat het individu daarover nadenkt en met kritiek komt. Het is slikken of stikken al zal de Kerk dat zo cru niet zeggen en altijd wel zorgen voor een ondoorzichtige mooie verpakking.

Veel hermetische uitspraken, die vroeger aan velen bekend waren, zijn in het vergeetboek geloodst, omdat ze het vrije denken aanmoedigden en dat verdragen kerkelijke leiders nu eenmaal niet. Reeds onder Constantijn de Grote, die zelf geen christen was, maar wel zijn militaire successen aan het Christendom toeschreef, begon met alle filosofieën en richtingen die zich tegen het Christendom keerden te vernietigen. Kostbare boeken werden verbrand, leiders die, te veel macht kregen met hun leer ,werden vermoord. In de tegenwoordige tijd zouden we zeggen dat Constantijn de Grote met de domme stupiditeit en hardheid van de Taliban te werk is gegaan. Evenals de Taliban Boeddhabeelden van eeuwen oud vernietigde, heeft ook Constantijn heilige symbolen van andere godsdiensten vernietigd.

De hermetische filosofie kent zeven beginselen der waarheid en wie voldoende verstand bezit om ze te begrijpen, heeft de magische sleutel in handen, waarmee alle deuren van de Tempel der Waarheid kunnen worden geopend .Het zijn de volgende beginselen:

1. het beginsel van de geest
2. het beginsel van de overeenkomst
3. het beginsel van de trilling
4. het beginsel van de polariteit
5. het beginsel van het ritme
6. het beginsel van oorzaak en gevolg
7. het beginsel van het geslacht

Ik zal ze nu achtereenvolgens wat uitvoeriger bespreken, hoewel ik er ook - filosofisch gezien - niet al te diep op wil ingaan.

GEEST
Laat ik beginnen met de uitspraak, waarmee wij de Bijbel openleggen bij het openen van onze vrijmetselaarstempel. Daar staat: "In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God". Voor aanhangers van de Christelijke godsdienst is het een geloofswaarheid. Voor mij is het een onvergankelijke - dus eeuwige - waarheid, die terecht in het Boek van de Heilige Kennis is opgenomen. We moeten ons afvragen of er een woord bestaat, dat door elk mens van welk ras of geloof dan ook, begrepen kan worden wel zo, dat we er allemaal dezelfde uitleg aan geven of dezelfde belevenis bij hebben. Ik denk dat een dergelijk woord niet bestaat. Maar wat is een woord? Die vraag is gemakkelijker door iedereen te beantwoorden: een woord is een klank. En een klank is een trilling, trilling is beweging en beweging volgt op stilstand. De eerste Beweger is de onzichtbare Kracht, die wij gewoonlijk God plegen te noemen. Wie en wat God is, vermogen wij niet onder woorden te brengen. We weten echter dat wij als mens niets kunnen maken dat niet eerst gedacht is. Het denken is een geestelijke werking, die aan het scheppen vooraf gaat. God heeft de wereld zoals wij die kennen eerst "gedacht"voor hij die scheppen kon. Omdat we Gd geen lichaam kunnen geven, waar door hij zichtbaar wordt, moeten we aannemen dat God geest. Zijn gedachten zijn echter geladen met een tweede kracht, die tot verwerkelijking cq verstoffelijking leidt. Het is best mogelijk dat dit geschiedt met behulp van meerdere krachten, waarvan wij nog niets weten In elk geval heeft God de wereld geschapen en Hij heeft zijn schepping gebonden aan bepaalde wetten, die ook door Hem geschapen zijn en die al of niet in fasen het geestelijke materialiseren.

Als we dit voor ogen houden, is het duidelijk, dat het Heelal een substantiële realiteit is, die aan alle manifestaties en verschijningen - materialisaties - ten grondslag lig, die wij onder het begrip "materieel Universum" verstaan. "Verschijningsvormen van het leven", "Materie"en "Energie" komen, kort voor ze voor ons in verschijning treden, uit het Al, was eerst als geestelijk beeld door de Eerste Beweger lag al besloten in het geestelijke beeld opgeroepen. De materialisatie, die het voor ons zichtbaar maakte, Alles wat in het Heelal ontstaat is met verwerkelijkheidskracht geladen en aanwezig in het door God opgeroepen beeld. De beelden echter, die wij als mens oproepen, zijn lang niet altijd geladen met verwerkelingskracht.Ze bestaan tijdelijk in onze geest en als ze verstoffelijkt moeten worden, moeten wij daaraan werken met stoffelijke werktuigen, d.w.z. het geestelijke beeld omzetten in een stoffelijk beeld. De geest zelf is niet alleen onzichtbaar, maar als zodanig ook onverklaarbaar. De inhoud van alle verschijningsvormen, die de wereld kent, is altijd geest En dit beginsel, waarmee tevens de natuur van het gehele Universum wordt bepaald, doet ons beseffen, dat alle geestelijke fenomenen en die van onze ziel niet voldoende wetenschappelijk kunnen worden vastgelegd, evenmin als de wetten, die nodig zijn voor verwerkelijking c.q. verstoffelijking. Wie zich voldoende in de hermetische beginselen verdiept leert echter wel de kosmische wetten te begrijpen en dank zij die kennis, hoeft hij niet meer zo van het toeval afhankelijk. te zijn als mensen, die er helemaal niets van weten en begrijpen.. Voor hem zullen ook vele poorten van de geestelijke en psychische Tempel van het Weten geopend worden. Hij leert de ware natuur kennen van "Energie", "Kracht", en "Stof" en ook waarom deze aan de heerschappij van de geest onderworpen zijn. Eeuwen geleden schreef een van de hermetische Meesters:

"Hij die de waarheid van de geestelijke natuur van het Universum begrijpt, is al een eind voorwaarts gekomen op de weg naar werkelijk Meesterschap"
En deze woorden hebben nu, op dit ogenblik, dezelfde waarde, die ze hadden toen ze voor het eerst werden gesproken en vastgelegd. Zonder kennis van dit eerste beginsel - de voornaamste sleutel van de geheime leer - kan geen Meesterschap verkregen worden en klopt men tevergeefs aan op de poorten van de Tempels.

OVEREENKOMST
Het beginsel van de overeenkomst bevat de waarheid, dat ertussen de kosmische wetten en de vele verschijningsvormen op de verschillende gebieden van Zijn en Leven. overeenkomsten bestaan. Een oude hermetische uitspraak luidt: " Wat boven is, is ook beneden en wat beneden is, is ook boven"- meestal kort samengevat als "Zo boven, zo beneden"- En wie dit beginsel begrijpt, heeft een middel in de hand om veel onduidelijke tegenspraak en tegenstellingen en menig verborgen geheim van de natuur te begrijpen. Er bestaan voorlopig nog onbegrijpelijke gebieden achter ons wet, onze kennis, maar als we gebruik weten te maken van het beginsel der overeenkomst, ontdekken we dingen, die voordien voor ons nog onbegrijpelijk waren. Met dit beginsel krijgen we op de verschillende gebieden van het stoffelijke, geestelijke en het zuivere geestelijke Universum te maken en dan ligt het aan ons een beslissing te nemen - ook dat is een universele wet.
De oude hermetici betrachten dit beginsel as een van de belangrijkste geestelijke werktuigen, waarmee de mens hindernissen uit de weg zou kunnen ruimen, die door het onbekende aan zijn blik onttrokken zijn. Als hij dit beginsel goed weet te hanteren wordt de sluier, die Isis draagt, weggerukt en dan kan men enkele ogenblikken het gezicht van de godin zien en tot zich laten doordringen en dat overeenkomstig de kennis van het beginsel der geometrie, die de mens in staat stelt ver verwijderde zonnen en hun bewegingen te bestuderen vanuit een observatorium. Het onbekende wordt bekend. We de monade goed bestudeert leert de aartsengelen begrijpen.

TRILLING
Dit beginsel maakt ons duidelijk, dat alles in het Heelal in beweging is en dat er van stilstand nergens sprake is. Dit feit is intussen al door de wetenschap onomstotelijk bewezen. Och was dit hermetische beginsel al duizenden jaren bekend, zeker bij de Ingewijden van de Egyptische Mysteriescholen. Dit beginsel verklaart ons ook, dat de verschillen, die tussen de vele manifestaties van de stof en energie bestaan alleen maar berusten op het verschil in de trillingsgraad. Vanaf het Heelal, dat in feite zuivere geest is, tot aan de grofste vorm der materie trilt alles m.a.w. is alles in beweging en hoe hoger het trillingsgetal is hoe hoger de positie in de scala.

Het trillingsgetal van de geest heeft een voorons onvoorstelbaar vermogen en een even onvoorstelbare snelheid, zodat het ons voorkomt alsof er sprake is van absolute rust. Maar hier geldt wel degelijk dat schijn bedriegt. Ook een snel draaiend wiel geeft ons de indruk stil te staan. Aan het andere einde, waar de trilling zo langzaam is, dat ook hier sprake van absolute rust schijnt te zijn. Wie kan zich voorstellen dat bij voorbeeld een rots beweegt? En toch is dit strikt genomen wel degelijk zo! Tussen de beide polen aan begin en eind van de scala bestaan miljoenen en nog eens miljoenen verschillende trillingsgraden. Van elektron, atoom en molecule tot werelden en Universums is alles in trillende beweging. Dit geldt ook op de gebieden van energie en kracht - waarbij het in feite ook alleen maar om verschillende soorten trillingen gaat -aan het einde van de scala vinden we dan de grofste vorm van de materie, maar ook in de zuivere geestelijke gebieden geldt het beginsel van de trilling "Hij, die het beginsel van de trilling begrijpt, kan de scepter van de macht grijpen", schreef een van de oude hermetische Meesters.

POLARITEIT
Alles is tweevoudig en alles heeft twee polen, alles heeft zijn paar van tegenstellingen; even en oneven is hetzelfde. Tegenstellingen zijn in de natuur identiek, alleen verschillen ze in graad. de extremen raken elkaar en alle waarheden blijken toch maar halve waarheden te zijn en alle en alle tegenspraken kunnen met elkaar in overeenstemming gebracht worden. Zo zegt het een hermetische wet. En in dit principe ligt waarheid. De oude paradoxen, waarover we ons zo vaak verbaasd hebben, worden erdoor verklaard. These en antithese zijn in de natuur identiek. Alles bestaat, maar nimmer op dezelfde tijd. Elk ding heeft twee kanten. Het beginsel maakt ons duidelijk dat alles twee polen heeft of tegengestelde aspecten en dat die tegenstellingen in werkelijkheid alleen maar extremen zijn en dat het om hetzelfde ding gaat met verschillende tussengraden b.v. hitte en koude en in werkelijkheid zijn ook die tegenstellingen toch hetzelfde. Kijk maar eens naar de thermometer en probeer te ontdekken waar de hitte ophoudt en de koude begint, dan blijken hitte en koude tenslotte verschillende graden van hetzelfde ding te zijn en ditzelfde ding blijkt ook hitte en koude samen te zijn, het is alleen maar een verschil in trillingsgraad.

Hitte en koude zijn de beide polen van wat wij "warmte" noemen. En de verschijningen daartussen zijn de manifestaties van het beginsel der polariteit. Waar houdt de duisternis op en begint het licht? Wat is het onderscheid tussen " groot"en "klein", tussen "scherp"en "stomp", tussen "hoog"en "laag"", tussen "positief"en "negatief"? Het beginsel der polariteit verklaart de verschillen en geen ander beginsel kan het vervangen. Het beginsel werkt ook op geestelijk gebied en "liefde"en "haat"zijn geestelijke toestanden, die ogenschijnlijk hemelsbreed van elkaar verschillen en toch gaat het alleen maar om een gradueel verschil van hetzelfde beginsel. De hermetische meesters hebben al ontdekt dat de trillingen van haat omgezet kunnen worden in trillingen van liefde, a is dit niet altijd even gemakkelijk, omdat daarbij ook andere factoren een rol spelen. Er zijn methoden waardoor de polariteit beïnvloed of veranderd kan worden, maar daarop wil ik in het korte bestek van de omschrijving der zeven beginselen liever niet nader ingaan.

RITME
Alles vloeit uit en in, alles heeft zijn tijd. Alle dingen stijgen (omhoog gaan) en dalen (vallen), de pendelbeweging vinden we in alles terug; de afstand van een ruk naar rechts is gelijk aan die van de ruk naar links. Het ritme compenseert. Ook dit is een hermetische wet. In de natuur kennen we eb en vloed, opkomst en ondergang. Op elke actie volgt een reactie, een vooruit en een achteruitgaan. En ditzelfde vindt ook plaats in de geschiedenis van werelden, mensen, dingen en dieren, maar ook in de geest, in de materie en in de energie, kortom in het leven van alle dingen, niets uitgezonderd De hermetici hebben dit al eeuwen geleden vastgesteld en oom middelen gevonden om een en ander te beïnvloed, te versnellen of te vertragen. Ze gebruiken onder meer de geestelijke wet van de neutralisatie Ze kunnen echter het beginsel niet ongedaan maken of volledig ophouden of verstoren, meer dan versnellen of vertragen kunnen ze niet.

OORZAAK EN GEVOLG
Elke oorzaak heeft een werking en elke werking heeft een oorzaak, alles geschiedt wetmatig. Als we over toeval spreken, is dat alleen maar een naam voor een nog onbekende wet. Er zijn vele gebieden van oorzakelijkheid en men moet er rekening mee houden dat niets de geest ontgaat.. Dit betekent dus dat de hermetische wetenschap leert, dat er geen toeval bestaat. Niets maar dan ook niets geschiedt zonder aanleiding ofwel oorzaak. Dat geldt niet alleen op stoffelijk, maar ook op geestelijk gebied. Toch kan de mens invloed hebben door zich te houden aan hetgeen een oud adagium leert "Denk aleer gij doende zijt en doende denk dan nog!" Wat de mens zaait, zal hij oogsten. Geen woord en zelfs geen gedachte gaat verloren.. Het beginsel van oorzaak en gevolg ligt in legio uitspraken vast: "Wie goed doet goed ontmoet", "Het kwaad straft zichzelve" om er maar enkele te noemen.

GESLACHT
Het zevende en laatste principe onthult ons de waarheid, dat in alles wat er bestaat geslacht kan worden onderscheiden, hetzij mannelijk, hetzij vrouwelijk. De mannelijke en vrouwelijke beginselen zijn voortdurend aan het werk. En dat niet alleen op het fysieke vlak, maar ook op geestelijk gebied en zelfs op de zuivere geestelijke hoogte. Op het fysieke vlak openbaart zich het beginsel als geslachtelijkheid, op de hogere gebieden neemt het hogere vormen aan, maar het beginsel blijft hetzelfde. Er is geen enkele schepping mogelijk op fysiek of geestelijk gebied die niet aan deze wet voldoet. Het begrijpen van deze wet werpt licht op vele vragen, die de mens zich stelt en die hem in verbazing hebben gebracht. Opvallend is dat het beginsel van het geslacht steeds tendeert naar voortplanting, schepping en herschepping. Elk ding en elke vorm bezit deze twee elementen of beginselen of misschien moeten we zeggen het grote principe. In al het mannelijke ligt ook het vrouwelijke besloten en al het vrouwelijke heeft ook het mannelijke in zich, hoe gek dit ook klinkt en hoe wonderlijk ons dit ook voorkomt. Het is een feit, waaraan wij niets veranderen kunnen.

Als men de filosofie van de zuiver geestelijke schepping, voortplanting en herschepping wil begrijpen, moet men dit beginsel goed bestuderen, want wij zullen dan heel wat zaken die ons nu mysterieus voorkomen begrijpen. Niet alle raadselen, waarmee het leven ons confronteert, behoeven onopgelost te blijven. Maar dan moeten we wel goed voorogen houden dat heel wat hypotheses, die ons worden voorgehouden door mensen of instituten, die menen de raadselen des levens al ontcijferd te hebben, kant noch wal raken en vaak opgesteld zijn door gelukzoekers, die er romantische namen voor we ten te bedenken en de mens gouden bergen beloven. Er bestaan zelfs godsdiensten, die aanhangers krijgen, hoewel iemand met een beetje verstand het onzinnige ervan inziet. Wij denken daarbij o.a. aan Lou de Palingboer, die zich uitgaf voor de teruggekeerde Jezus en die voorspelde dat de aarde weer spoedig een paradijs zou zijn. Hij kreeg enkele honderden aanhangers en de enige voor wie de aarde een Paradijs met engelen werd was hij zelf. Hij leefde met zijn 12 mooie engeltjes grandioos op kosten van zijn aanhangers, Niettemin moest hij op last van de overheid in een loden kist begraven worden om te voorkomen dat hij zou terugkeren.