Wanneer (levend) weefsel wordt blootgesteld aan ioniserende straling, kunnen de ontstane ionen veranderingen of beschadigingen van de
weefselcellen veroorzaken. Met name snelgroeiend weefsel is gevoelig voor stralingsschade. De optredende biologische effecten zijn
afhankelijk van de:
- soort ioniserende straling,
- intensiteit van de straling,
- blootstellingstijd,
- gevoeligheid van het getroffen weefsel. (hoofd/romp, ledematen,
- grootte van het blootgestelde oppervlak (hand, gehele lichaam),
In de onderstaande figuur 9 worden de radiologische grootheden en eenheden weergegeven welke betrekking
hebben op de geabsorbeerde dosis en de daarvan op te lopen schade. |
Figuur 9. Grootheden bij biologische effecten |
Bij blootstelling op de persoon kunnen de volgende effecten optreden:
- directe effecten. Bij blootstelling aan grote hoeveelheden ioniserende straling in zéér korte
tijd (reactorongevallen), kan de dood snel intreden. Er is een direct verband tussen oorzaak en gevolg.
- late effecten. Bij kleine hoeveelheden kunnen de effecten pas na lange tijd (dus niet altijd!)
optreden. De persoon heeft dan kans op leukemie, tumoren (kankers) en staar (vertroebeling van de ooglens). Er is géén direct
verband tussen oorzaak en gevolg. Het verband is alleen statistisch aan te tonen.
- genetische effecten. Tenslotte kan ook het nageslacht erfelijk worden belast. Bedenk wel dat
niet iedere mutatie als negatief wordt ervaren!
|
Regelgeving
Om biologische effecten te voorkomen worden regels in acht genomen. Deze regels zijn vastgelegd in de kernenergiewet. Zij gelden voor
alle handelingen met radioactieve stoffen en (röntgen)toestellen. In de kernenergiewet worden normen en actieniveaus gegeven voor de
verschillende toepassingen en situaties (voorhanden hebben, vervoer, opslag en gebruik). De kernenergiewet hanteert daarbij drie uitgangspunten:
- Rechtvaardiging voor de toepassing,
- ALARA (optimalisatie van stralingsbelasting),
- Dosislimieten.
We weten nu wat straling is:
- we kunnen hiermee overal in aanraking komen;
- straling heeft effecten op de mens,....... zelfs bedreigende effecten.
Het volgende hoofdstuk gaat verder met een beschrijving over toepassingen van stralingsbronnen met ioniserende straling.
Ook wordt aangegeven hoe we de belasting daarvan zo laag mogelijk kunnen houden.
|
