De empiristen:

John Locke (1632 -1704)

Deze belangrijke politieke figuur en auteur bracht een deel van zijn leven door in ballingschap in Nederland. Hij deed twintig jaar over het schrijven van Essay Concerning Human Understanding, dat de volgende honderd jaar een zo danig grote invloed op het westers denken zal hebben dat hij beschouwd wordt als de grootste Britse filosoof aller tijden. Locke werd met vrienden als Isaac Newton en Robert Boyle beinvloed door de wetenschappelijke revolutie. Volgens locke bestaat er geen aangeboren kennis (tabula rasa /onbeschreven blad), maar is alles wat we weten afgeleid van ervaring en acties van de fysieke wereld op onze zintuigen (empirist). Locke is geen extreem empirist want hij vindt wel dat met opgebouwde kennis vervolg conclusies kunnen worden gemaakt. De vrijheid die wij hebben is de vrijheid om onze eigen keuzes te maken. Wij zullen dus elkaars opinie moeten respecteren/tolereren.

Citaat:

1. De geest is bij de geboorte als een schone lei, die beschreven wordt door de wereld van ervaring.

2. Ieder mens heeft het bezit over zijn eigen persoon. Niemand anders heeft hier recht op , alleen hijzelf.

3. Lezen voorziet de geest van kennis materiaal, het is door ons denken dat we ons eigen maken wat we lezen.

4. Ouders vragen zich af waarom het water bitter is, terwijl ze zelf de bron vergiftigd hebben.

5. De angst vfoor het kwade is een veel serkere drijfveer voor het menselijk handelen dan de hoop op het goede.

6. Aan het handelen van mensen leest men het beste hun gedachten af.

7. Van geen enkele mens op aarde kan de kennis zijn ervaring overstijgen.

 

Voltaire (1694 -1778)

De schrijver Francois Marie Arouet werd in de Bastile gevangen gezet voor het schrijven van lasterlijke gedichten. Hier begon hij te schrijven on der de naam Voltaire. Na een tweede gevangen schap vluchtte hij naar Engeland waar hij onder invloed van Locke en Newton de kampioen werd van rede boven bijgeloof. Voltaire geloofde inGod (als hij niet bestond moest hij worden uitgevonden), maar was voor de scheiding van kerken staat. Ook was hij een voorvechter voor de vrijheid van meningsuiting. Zonder rekening te houden met persoonlijke gevolgen streed hij tegen intoleratie, onvrijheid en onrecht. Hiermee stond hij voor de ideeën van de verlichting. Hoewel Voltaire niet echt origineel is, is hij meerdan enig ander filosoof belangrijk geweest voor het op gang brengen van het tijdperk van de rede.

Citaat:

1. Geen enkele sneeuwvlok in een lawine voelt zich ooit verantwoordelijk.

2. Alles is een wonder. De verbazingwekkende natuurlijke ordening, de omwenteling van zo'n honderd miljoen werelden rond een miljoen sterren, de werking van het licht, het dieren leven, alles is een groot en eeuwig wonder.

3. Waardering is een geweldig iets. Het maakt wat voortreffelijk is in anderen tevens ons eigendom.

4. De moraal die van God komt, verenigt alle mensen, het dogma dat van de mensen komt, verdeelt hen.

5. Twee dingen: Houd van waarheid en vergeef fouten.

6. Toeval bestaat niet. We noemen zo een gevolg van een oorzaak die we niet zien.

 

John Stuart Mill (1806 -1873)

Mill was een filosoof in de Britse traditie van het empirisme. Zijn mening is gebaseerd op zijn overtuiging dat waarneming een grotere garantie geeft dan een redenering uit eerste beginselen. Met zijn essey "On liberty"(1859), over de vrijheid van denken en meningsuiting, pleit hij voor vrijheid mits je andere niet schaadt of hun vrijheid inperkt. De persoonlijke vrijheid waarop de staat geen inbreuk mag doen is een belangrijk thema in zijn filosofie. Wie de vrijheid verdedigt, verdedigt volgens Mill het individu. Mill pleit voor beschaafde tegenspraak. De vrijheid van de een mag niet de onderdrukking van de ander inhouden. De enige reden voor juridische inmenging is het voorkomen van schade aan een ander. Echter volgens Mill zijn meningen niet direct schadelijk voor anderen en kunnen ze dus geen onderwerp van dwangmatige overheidsregulering of censuur worden. Moraliteit: De waarde van een handeling wordt bepaald door de waarneembare resultaten ervan. Mill was verder een van de vroege voorvechters van het feminisme.

Citaten:

1. Het individu moet vrij zijn zolang hij de vrijheid van een ander daar niet mee beperkt.

2. Vraag jezelf of je gelukkig bent en je zult het niet meer zijn.

 

De idealisten:

 

Immanuel Kant (1724 - 1804)

Waarschijnlijk grootste en invloedrijkste filosoof sinds Aristoteles. Er wordt gezegd bij kant begint de verlichting, hoewel men net zo goed zou kunnen zeggen dat deze bij Spinoza begon.

Kant kwam met het categorisch imperatief (de zedelijke wet): Handel zo dat de maxime van uw wil altijd tegelijk als grondbeginsel voor een algemene wetgeving kan leiden. Onder maxime wordt hier verstaan de grondstelling voor de enkeling. De praktische wet geldt voor iedereen.

Met zijn oplossing sloeg kant een brug tussen de empiristen als Locke, Berkly en Hume en de rationalisten Descartes en Spinoza.

Na een studie van 15 jaar kwam Kant in 1781 met "De Kritiek van de zuivere rede" Dit moeilijk leesbare werk is veel gebruikt op universiteiten als basis voor de moderne filosofie. De vraag die Kant zichzelf stelde was, wat zijn de noodzakelijke voorwaarden voor het hebben van een ervaring. In dit werk poneert hij de volgende stellingen:

- Alle kennis begint met de zintuigelijke ervaring.

- Het verstand en zintuigelijke waarneming zijn op elkaar aangewezen

- Het verstand vormt begrippen (In ruime en tijd)

- De begrippen worden gevorm door (12) door hem gedefineerde grondvormen (oordeelsvormen) van het denken, zoals vergelijken, oorzaak en gevolg etc.

Verder schreef hij Kritiek van de praktische rede (1788) met een rationele rechtvaardeging voor ethische oordelen en "de kritiek van het oordelingsvermogen" wat over ideeen schoonheid en doel gaat (minder invloedrijk).

Citaten:

1. Wetenschap is georganiseerde kennis. Wijsheid is georganiseerd leven.

2. Alle kennis begint vanuit de ervaring, maar ontspruit niet noodzakelijkerwijs aan de ervaring.

3. Het slechte aan oorlog is dat het meer slechte mensen oplevert dan afvoert.

4. Het menselijke hart weigert te geloven in een universum zonder doel.

5. Blijf altijd het menselijk individu als doel zien en gebruik het niet als middel tot uw doel.

6. Gelukkig zijn is niet een ideaal van de rede, maar van de verbeelding.

7. Ervaring zonder theorie is blind, maar theorie zonder ervaring is niet meer dan een intellectueel spelletje.

8. Alleen de afdaling in de hel van zelfkennis bereidt de weg naar goddelijkheid.

9. Het is gods wil niet slechts dat we gelukkig zijn, maar dat we onszelf gelukkig maken.

 

 

Arthur Schopenhauer (1788 - 1860)

De man die bekend staat als de meest pessimistische Filosoof, heeft er belangrijk aan bijgedragen om het werk van Kant te populariseren. Ook heeft hij de oosterse filosofie zoals beschreven in de Veda's bij een groot westers publiek onder de aandacht gebracht. Elke beweging is in ruimte en tijd gemanifesteerde wil en is dus dat wat Kant met dat "ding an sich" bedoelde, het is onze ware essentie.De wil, de bron van onze begeerte en driften, is iets dat weerstaan moet worden. In muziek en kunsten kunnen we de wil buiten ons eigen streven complementeren. Door berusting en willoosheid bereikt men innerlijke vrede en de stilte van gemoed.

Belangrijkste werk:

- Over het zien van kleuren

- De wereld als wil en voorstelling (1818)

 

Citaten:

1. Geld is een abstractie van het menselijk geluk, daarom verlangt iemand die niet in staat is tot werkelijk geluk er zo naar.

2. In muziek en kunst kunnen we de universele wil los van ons eigen individuele streven complementeren.

3. De wereld is mijn voorstelling.

4. Eer kan niet gewonnen worden, je moet haar alleen niet verliezen.

5. De eer is het uiterlijk geweten en het geweten is de innerlijke eer.

6. Alle waarheid passeert drie stadia. Eerst wordt het belachelijk gevonden. Dan wordt het geweldadig tegengesproken en vervolgens wordt het geaccepteerd omdat het vanzelfsprekend geworden is.

7. De rijpheid des geestes blijkt uit de langzaamheid in het geloven.

8. Kennis is nog geen wijsheid.

9. Wat je vijand niet mag vernemen, vertel dat ook je vrienden niet.

10. Rijkdom is als zeewater: hoe meer men ervan drinkt, hoe dorstiger men wordt.

11. Geheel zichzelf zijn mag men slechts, zolang men alleen is; wie dus niet van de eenzaamheid houdt, houdt ook niet van de vrijheid, want slechts wanneer men alleen is, is men vrij.

12. Bij veel mensen ziet men dat het kijken gewoon de plaats van het denken heeft ingenomen.

13. Velen leven te sterk in het heden: de lichtzinnigen - anderen te sterk in de toekomst: de angstig bezorgden.

14.Wanneer je wilt taxeren hoe gelukkig iemand is, moet je hem niet vragen naar wat hem plezier doet, maar naar wat hem verdriet doet.

15. Elk bereikt doel is weer het begin van een nieuwe tocht, en zo tot in het oneindige.

16. Boven alle lof verheven is hij die goed spreekt van de man die kwaad over hem spreekt.

17. Het ergste moet nog komen...