In hoeveel dimensies leven we eigenlijk?

Vorige week was ik met vrouw en kinderen een weekje in Eurodisney. Op woensdag bracht ik met de drie oudste kinderen een bezoekje aan de 3D-film 'Honey, I shrunk the audience'. Voor de twee jongsten, de ene 8 en de andere 10 jaar, was het de eerste keer dat ze zo'n drie-D-brilletje opkregen en dat ze een film meemaakten die duidelijk maakte wat het begrip diepte nou precies inhoudt. Leuke film was het, met die ene van Monthy Python, nee niet John Cleese, die ander dus. Je weet dat het nep is en toch ga je met je hoofd even opzij als er een enorme hond vanuit het filmdoek jouw kant op komt.
Dat we ruimtelijk gezien in drie dimensies leven is natuurlijk al lang bekend. Sinds Einstein z'n relativiteitstheorie zo'n 100 jaar geleden publiceerde is daar ook de tijd aan vast geknoopt en sindsdien zitten we met een vierdimensionale ruimtetijd.
Maar ook dat blijkt weer achterhaald. Een tijdje terug, op 6 september 2005 om precies te zijn, stond er in NRC Handelsblad een artikel van de hand van Dirk van Delft over de 'wondere ruimtetijd in tien dimensies'. Een interessant artikel grotendeels gewijd aan de snaartheorieën van de in Amsterdam werkzame griek Ionannis Papadimitriou. Die theorie, eind jaren zestig voor het eerst bedacht en sindsdien vele malen aangepast, verguisd, herrezen en bewonderd, schijnt grote kans te maken uit te kunnen groeien tot de 'Theory of Everything'. Om die titel te kunnen voeren moet je de twee bestaande mega-theorieën, namelijk de algemene relativiteitstheorie (die gaat over het héle grote, het heelal) en de quantum-mechanica (die gaat over het héle kleine, de atomen) kunnen verenigen. En daar zijn wereldwijd zo'n 2.000 natuurkundigen voortdurend mee bezig. Wie op websites als http://xxx.lanl.gov gaat kijken, welke voor die natuurkundigen dé podia zijn waar ze ongestoord hun ideeën kunnen publiceren (ongehinderd door strenge peer-reviewers van de wetenschappelijke tijdschriften), ziet dat daar dagelijks artikelen worden gepubliceerd met nieuwe inzichten en ideeën. Al een tijdje is éen idee dat we niet in Einstein's vierdimensionale ruimtetijd leven, maar dat we te maken hebben met tien dimensies, inclusief de tijd. Dat we van die zes extra dimensies niets merken komt omdat ze 'gecompactificeerd' zijn, opgevouwen. Zo'n opgevouwen stukje ruimte wordt een Calabi-Yau Manifold genoemd (zie figuur hiernaast voor een artistieke impressie van zo'n ruimte). Ik ben benieuwd wanneer ze er in slagen om in Eurodisney de eerste tiendimensionale film te vertonen. Als dat plaatsvindt boek ik met m'n gezin zo weer een reis richting Parijs!