Botsing van pulsar met stermateriaal waargenomen

Astronomen hebben met behulp van de Europese Röntgensatelliet XMM-Newton een botsing waargenomen van een pulsar met materiaal dat door een nabije ster was uitgeworpen. De pulsar, genaamd PSR B1259-63, in het sterrenbeeld Zuiderkruis op een afstand van 5000 lichtjaar, draait in 3,4 jaar rondjes om de ster SS 2883. Pulsars zijn snel ronddraaiende objecten, die het overblijfsel zijn van sterren die zeer zwaar waren (10-25 keer zo zwaar als de zon), maar die na een kort maar turbulent leven hun buitenlagen hebben weggeblazen en er blijft dan een compacte kern over. Die kern is zo'n 20 km groot, bevat ongeveer de massa van de zon en draait zeer snel rondjes.
PSR B1259-63 is een zogenaamde radiopulsar, d.w.z. hij is alleen in het radiogolf-gebied van het electromagnetisch spectrum waar te nemen. Maar met de XMM-Newton werd waargenomen dat de pulsar af en toe ook toch röntgenstraling en zelfs gammastraling uitzendt. Uit nader onderzoek blijkt dat de pulsar in die perioden door een ring van gas trekt dat afkomstig is van de compagnonster, SS 2883 dus. Die ster is een zogenaamde 'Be'-ster, d.w.z. dat hij bepaalde spectrale karakteristieken heeft en zeer snel ronddraait. Door die snelle rotatie is de ster afgeplat en wordt vanaf de sterequator gas de ruimte ingeslingerd. Dat gas vormt een soort ring om de ster heen, zodat er een Saturnusachtig stelsel gevormd is. Twee keer in de 3,4 jaar duikt pulsar PSR B1259-63 in die ring, enkele maanden na elkaar (zie ook de figuur hierboven). En dat zijn de momenten dat de pulsar naast de radiostraling ook uitzendt in röntgen- en gammastraling. XMM-Newton kan alleen de röntgenstraling waarnemen, maar met de zgn. HESS-detector (High Energy Stereoscopic System) in Namibië heeft men ook gammastraling van de pulsar waargenomen.
Voor die liefhebbers die het hele verhaal nog eens na willen lezen: kijk hier maar.