Fossiel dwergsterrenstelsel ontdekt

Deze week hebben astronomen bekend gemaakt dat ze met de Far Ultraviolet Spectroscopic Explorer (FUSE) van de NASA een dwergsterrenstelsel hebben ontdekt waar een ware geboortegolf van sterren plaatsvindt. De bekendmaking werd gedaan op de 207e bijeenkomst van die club van Amerikaanse sterrenkundigen, en waar ik de afgelopen week al meer dingen over verteld heb. Ik moet volgend jaar ook maar eens naar dat congres gaan, lijkt mij best interessant.
Afijn, die astronomen, komend uit Zweden, Spanje en de Verenigde Staten, onderzochten het kleine sterrenstelsel, genaamd Haro 11, dat gelegen is op een afstand van 281 miljoen lichtjaar. Voor astronomen niet eens zo ver weg. Wat Haro 11 zo bijzonder maakt is dat het erg lijkt op de allereerste sterrenstelsels die ons heelal kort na de Big Bang moeten hebben bevolkt. De eerste 300.000 jaar na de Big Bang waren er helemaal geen sterrenstelsels, want het heelal was toen zo heet dat alle atomen geïoniseerd waren. Fotonen, lichtdeeltjes, konden ook niet vrij bewegen en daarom spreken we van de 'dark ages' van het heelal. Toen na 300.000 jaar door de afkoeling de temperatuur onder een bepaalde grens daalde 'ging het licht aan' en konden de eerste sterren ontstaan. Astronomen denken dat sterrenstelsels ontstonden doordat kleine dwergstelsels, zoals Haro 11, samenklonterden om grote stelsels te vormen. Zodoende verdwenen ook geleidelijk de kleine stelsels en bleven de grote stelsels over. Die dwergstelsels die nu nog in het heelal bestaan zijn dan ook fossiele stelsels, die de grote samenklontering overleefd hebben.
Interessant is dat in de grote sterrenstelsels in de centra zwarte gaten ontstonden en dat die er voor konden zorgen dat het gas in het stelsel opnieuw ioniseerde. Die zogenaamde reionisatie verhinderde het ontstaan van sterren en dat leverde op haar beurt weer de vorming op van elliptische sterrenstelsels. Afgelopen vrijdag heeft Stijn Wuyst in zijn lezing voor Christiaan Huygens hier ook op gewezen. Kortom, mensen kom ook eens een lezing bijwonen bij sterrenkundevereniging Christiaan Huygens, want die zijn verdraaid nuttig.

Bron: John Hopkins Universiteit